Choroby czynnościowe układu pokarmowego

Choroby czynnościowe przewodu pokarmowego (FDG) to najczęstsze dolegliwości jelitowe dające przewlekłe objawy ze strony układu pokarmowego, których nie można wyjaśnić żadną stwierdzoną nieprawidłowością anatomiczną.

Zespół jelita drażliwego (IBS) – najczęstszy rodzaj FDG

FDG to zespół objawów, takich jak IBS, zaparcia, biegunka, wzdęcia czynnościowe i niespecyficzne zaburzenia czynnościowe.

Sam IBS dotyka 10% ludzi i różni się od innych FDG tym, że w przypadku IBS występuje ból brzucha, który jest związany z zaparciami, biegunką lub ich naprzemiennym występowaniem. Częściej niż w populacji ogólnej u pacjentów z IBS występują wzdęcia i wyższy poziom stresu.

FDG dotyka również dzieci

U bardzo małych dzieci FDG są najczęstszym powodem wizyt lekarskich spowodowanych dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego. Pod pojęciem tym rozumie się kolkę niemowlęcą z ulewaniem i zaparciami, IBS i inne słabiej scharakteryzowane zaburzenia czynnościowe. Bóle brzucha, wzdęcia, biegunka i zaparcia są zwykle związane z FDG i poważnie zaburzają codzienne funkcjonowanie dziecka. Stres i lęk sprzyjają wystąpieniu lub przedłużaniu się pewnych objawów, a szczególnie bólu.

Zakłócona komunikacja między jelitami a mózgiem

Przyczyny IBS są nadal słabo poznane. Ryzyko rozwoju IBS wzrasta pięciokrotnie po infekcji bakteryjnej której towarzyszyła ostra biegunka. Sugerowano, że może to być związane z zaburzeniem komunikacji między mózgiem a jelitem i brakiem równowagi w mikrobiocie jelit. W większości przypadków występuje zmniejszenie różnorodności (sidenote: Dysbioza Dysbioza nie jest zjawiskiem jednorodnym; przybiera różne formy zależne od stanu zdrowia danej osoby. Zazwyczaj definiuje się ją jako zaburzenie składu i funkcjonowania mikrobioty spowodowane przez zestaw czynników środowiskowych i osobniczych zakłócających ekosystem mikroorganizmów. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. ) gatunków bakterii tworzących mikrobiotę. Ma również miejsce zmniejszenie ilości korzystnych bakterii. Występuje także zwiększona kolonizacja jelit patogenami. Powoduje to problemy z perystaltyką jelit: pasaż jest spowolniony, błona śluzowa jelit ma zmienioną przepuszczalność oraz powstaje lekki stan zapalny. Powoduje to pojawienie się nadwrażliwości, co oznacza, że normalne bodźce, takie jak ruch gazu w jelitach, są bolesne.

Obiecujące działanie probiotyków

W przypadku osób dorosłych, poza kontrolowaniem diety, dostępne możliwości leczenia obejmują stosowanie leków przeciwskurczowych, przeczyszczających i przeciwbiegunkowych. Dla dzieci zaleca się raczej naukę relaksacji i hipnozę, które mogą łagodzić ból. Czasami przepisuje się też leki przeciwskurczowe. Niedawno ukazały są obiecujące wyniki badań na temat probiotyków, w szczególności bifidobakterii (sidenote: Bifidobakterie Bakterie w kształcie pałeczki i litery Y. Większość gatunków jest pożyteczna dla człowieka. Znajdują się w ludzkich jelitach, a także w niektórych jogurtach.  Bakterie te:
- chronią barierę jelitową, 
- uczestniczą w rozwoju układu odpornościowego i pomagają w walce ze stanami zapalnymi, 
- wspomagają trawienie i łagodzą objawy zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Sung V, D'Amico F, Cabana MD, et al. Lactobacillus reuteri to Treat Infant Colic: A Meta-analysis. Pediatrics. 2018 Jan;141(1):e20171811.  O'Callaghan A, van Sinderen D. Bifidobacteria and Their Role as Members of the Human Gut Microbiota. Front Microbiol. 2016 Jun 15;7:925. Ruiz L, Delgado S, Ruas-Madiedo P, et al. Bifidobacteria and Their Molecular Communication with the Immune System. Front Microbiol. 2017 Dec 4;8:2345. ) i pałeczek kwasu mlekowego, (sidenote: Lactobacillus Bakterie w kształcie pałeczki, których najważniejszą cechą jest wytwarzanie kwasu mlekowego. Dlatego nazywa się je „bakteriami mlekowymi”. 
Bakterie te są obecne u człowieka w jamie ustnej, pochwie i jelitach. Bytują również na roślinach oraz w organizmach zwierząt. Można je przyjmować, spożywając produkty fermentowane – mleczne, takie jak niektóre sery i jogurty, a także kiszone ogórki, kiszoną kapustę itp.
Pałeczki kwasu mlekowego są także przyjmowane w produktach zawierających probiotyki, ponieważ niektóre ich gatunki są znane z korzystnego działania.   W. H. Holzapfel et B. J. Wood, The Genera of Lactic Acid Bacteria, 2, Springer-Verlag, 1st ed. 1995 (2012), 411 p. « The genus Lactobacillus par W. P. Hammes, R. F. Vogel Tannock GW. A special fondness for lactobacilli. Appl Environ Microbiol. 2004 Jun;70(6):3189-94. Smith TJ, Rigassio-Radler D, Denmark R, et al. Effect of Lactobacillus rhamnosus LGG® and Bifidobacterium animalis ssp. lactis BB-12® on health-related quality of life in college students affected by upper respiratory infections. Br J Nutr. 2013 Jun;109(11):1999-2007. ) oraz dotyczące przeszczepów mikrobioty kałowej w celu modyfikacji mikrobioty jelitowej. Jednak w celu potwierdzenia skuteczności każdej z ww. propozycji leczenia, należy przeprowadzić szeroko zakrojone badania kliniczne.