Prebiotyki: najważniejsze, co trzeba wiedzieć
Prebiotyki i probiotyki różnią się od siebie jedną literą, przez co łatwo je pomylić! Co gorsza, oba mają to samo „przeznaczenie”: utrzymywanie równowagi mikrobioty i poprawa stanu zdrowia. A przecież bardzo się od siebie różnią – swoją naturą i sposobem działania. Znane od całkiem niedawna prebiotyki są w dalszym ciągu słabo rozpoznawalne przez konsumentów. O co chodzi? Gdzie się znajdują? Jakie są ich dobroczynne efekty? Aby to trochę objaśnić, ustalmy, co wiemy!
Dostęp do pracowników służby zdrowia
Znajdź tutaj swoją dedykowaną przestrzeń
O tym artykule
Spis treści
Spis treści
Czym jest prebiotyk?
Pierwszą „oficjalną” definicję prebiotyków zaproponowano w 1995 roku. Od tamtego czasu uległa ona zmianie, a to dzięki większej wiedzy na temat roli i działania mikrobioty w organizmie ludzkim1, 2.
Krótka historia definicji
W 1995 roku pierwszą definicję prebiotyków sformułowało dwóch badaczy: Glenn Gibson i Marcel Robertfroid3. Zgodnie z ich twierdzeniem chodzi o „niepoddające się trawieniu związki wchodzące w skład pożywienia o dobroczynnym działaniu na zdrowie gospodarza, które w specyficzny sposób stymulują wzrost i/lub działanie jednego lub więcej mikroorganizmów znajdujących się w okrężnicy”. Definicja ta była następnie kilkakrotnie aktualizowana, aż w 2016 roku podczas międzynarodowego panelu eksperckiego przyjęto wersję: „podłoże selektywnie wykorzystywane przez mikroorganizmy jako pożywka i mające dobroczynny wpływ na zdrowie”4.
Czyli prebiotyki to substancje, które w ukierunkowany sposób „karmią” niektóre mikroorganizmy mikrobioty, wspierając te, których działanie jest dobroczynne dla naszego organizmu. Działając w ten sposób, sprzyjają naszemu zdrowiu. Nie są to więc substraty (substancje odżywcze) następnie wykorzystywane przez mikroorganizmy mikrobioty5, a tym bardziej nie chodzi też o bakterie, które mogłyby wywołać chorobę, tak jak niektóre gatunki bakterii, np. clostridia czy E. coli!6
Co się zmieniło, a co zostało? Prebiotyki wczoraj i dziś
Zgodnie z definicją z 1995 roku tylko niektóre substancje z rodziny cukrów mogłyby być uważane za prebiotyki7. Termin „substrat”, który eksperci w niedawnym czasie uznali za bardziej adekwatny, rozszerza pojęcie prebiotyków poza grupę cukrów o wszystko, co stanowi pożywienie dla bakterii mikrobioty i ma dobroczynny wpływ na zdrowie8, 9.
Ponadto prebiotyki mogą działać również w innych częściach ciała, gdzie znajduje się mikrobiota, jak w jelitach. Mogą też działać na skórze, w jamie ustnej lub w waginie10.
Mikroorganizmy, na które nakierowane są prebiotyki, nie zostały wskazane ani w pierwszej, ani też w najnowszej definicji. Wcześniej wskazywano na bifidobakterie i bakterie Lactobacillus, znane ze sprzyjającego działania na zdrowie, które jednocześnie były wykorzystywane jako probiotyki11. Do dziś są to najczęściej badane i wykorzystywane gatunki, na które ukierunkowane jest działanie prebiotyków. Obecnie wiadomo jednak, że prebiotyki są poddawane metabolizmowi przez inne gatunki, przez co również mogą poprawiać nasz stan zdrowia12. Badacze zajmują się prebiotykami stymulującymi takie gatunki jak Propionibacterium, Faecalibacterium, Eubacterium, Akkermansia czy Roseburia13, 14.
Wymogi do uzyskania miana „prebiotyku”
Mimo że definicja prebiotyków została w znaczny sposób poszerzona , nie znaczy to, że prebiotykiem można nazwać wszystko!
Aby dana substancja została uznana za prebiotyk, jej budowa chemiczna musi być w pierwszej kolejności dobrze opisana. Laboratoryjne badania przedkliniczne, a następnie doświadczenia kliniczne z udziałem ludzi muszą zostać przeprowadzone w celu potwierdzenia tych oto hipotez:
- są odporne na działanie enzymów trawiennych (np. kwasów żołądkowych lub żółci), dzięki czemu są w stanie w niezmienionej postaci dotrzeć do mikrobioty, na którą działają, takiej jak mikrobiota jelitowa;
- działają w selektywny sposób i działają na wybrane mikroorganizmy;
- wywołują zmiany w mikrobiocie i mają mierzalny dobroczynny wpływ na zdrowie;
- można je skutecznie stosować bez wywoływania efektów ubocznych .
Źródła, znaczenie, sposób działania itd. – cała wiedza na temat prebiotyków
Dowiedz się, czym są prebiotyki, gdzie można je znaleźć i jakie jest ich mające dobroczynny wpływ na zdrowie działanie na nasze mikroorganizmy.
Trochę chemii: czym są prebiotyki? Obecnie uznaje się, że składniki uważane za prebiotyki wchodzą przeważnie w skład rodziny cukrów złożonych: oligosacharydów i polisacharydów25, 26. Oligosacharydy to związki lub polimery wielu cukrów prostych lub monosacharydów (przeważnie 3–10), tj. glukoza, fruktoza, galaktoza itd. Polisacharydy mogą zawierać ich ponad 2027. Ponadto niektóre rzadziej wykorzystywane prebiotyki zawierają jedynie po dwa cukry. Nazywamy je disacharydami.
Główne prebiotyki to
zawierające molekułę glukozy i molekuły galaktozy, cukru znajdującego się w mleku.
Dodatkowo GOS do rodziny galaktanów.31
zawierające molekułę glukozy i molekuły fruktozy. Te naturalne cukry znajdują się przeważnie w owocach i w miodzie.
Dodatkowo FOS oraz inulina należą do rodziny fruktanów.31
to rodzaj FOS zawierający molekuły fruktozy, których głównym źródłem jest korzeń cykorii.
Dodatkowo FOS oraz inulina należą do rodziny fruktanów.31
to disacharyd galaktozy i fruktozy wykorzystywany również jako środek medyczny w dolegliwościach związanych z zaparciami28, 29, 30.
FOS (w tym inulina) oraz GOS to prebiotyki, których działanie na mikroorganizmy mające dobroczynne działanie na mikrobiotę jelitową i na zdrowie należą do najlepiej poznanych z naukowego punktu widzenia. Dlatego też są to obecnie „faworyci” wśród prebiotyków32, 33. W celu osiągnięcia pożądanych efektów u osoby dorosłej zalecana dawka prebiotyku wynosi 5–8 g FOS lub GOS na dzień34.
Inne substancje są testowane pod kątem ich działania jako potencjalne prebiotyki. Są to np.:
- inne cukry złożone będące włóknami: ksylooligosacharydy (XOS), izomaltooligosacharydy (IMO), polidekstroza, oligoza, sacharydy sojowe (SBOS), beta-glukany, pektyna itd.;
- pochodne skrobi, tj. poliole: sorbitol, maltitol itd.;
- wielonienasycone kwasy tłuszczowe;
- polifenole: np. kakao lub herbata35, 36, 37, 38 .
Gdzie dokładnie można je znaleźć?
Prebiotyki są w naturalny sposób obecne w licznych produktach spożywczych pochodzenia roślinnego lub w mleku matki. Bywają też dodawane do żywności w formie batonów, płatków, napojów oraz produktów mlecznych, ale też w pożywieniu dla niemowląt41. Są też dostępne w postaci suplementów diety42, pojedynczo lub w połączeniu z probiotykami, witaminami, minerałami albo wyciągami z roślin itd.
Cukry naturalne i prebiotyki
Liczne owoce, warzywa, zboża i inne produkty żywnościowe naturalnego pochodzenia stanowią źródło prebiotyków. Niektóre z nich to:
- karczoch, korzeń cykorii, por, szparag (zawierają inulinę);
- banan, czosnek, cebula, miód, pszenica (zawierają FOS);
- mleko sojowe i owsiane, orzechy nerkowca, rośliny strączkowe, ciecierzyca i orzechy pistacjowe (zawierają GOS)43, 44.
Żywność ta ma niewielką zawartość prebiotyków, a jej okazjonalne spożycie nie może mieć znaczącego wpływu na zdrowie45.
Nasi przodkowie prowadzący łowiecko-zbieracki tryb życia spożywali sporo żywności zawierającej naturalne prebiotyki i mogli przyjmować ich nawet 135 g dziennie. Stanowczo nie jesteśmy dziś w podobnej sytuacji, jeżeli chodzi o nasz współczesny zachodni sposób odżywiania się, który zapewnia nam dzienne ich spożycie na poziomie 1–4 g w Stanach Zjednoczonych i 3–11 g w Europie46.
Prebiotyki są więc dziś produktem wytwarzanym przemysłowo, albo samodzielnie na bazie żywności bogatej w substancje prebiotyczne, albo na skutek połączenia cukrów takich jak fruktoza, laktoza lub sukroza47, 48, 49.
Do czego służą prebiotyki?
Spróbujmy sobie wyobrazić naszą mikrobiotę jako ogród. Możemy wówczas powiedzieć, że prebiotyki działają jak „nawóz”, który sprzyja wzrostowi pięknych roślin zamiast chwastów! A korzyści z tego czerpie cały organizm.
Jak każdy nawóz, prebiotyki nie są „konieczne”, aby nakarmić mikroorganizmy mikrobioty. Pozwalają jednak stymulować wzrost i poprawne działanie tych, które mają dobroczynny wpływ na zdrowie. Oznacza to, że sprzyjają przywróceniu równowagi mikrobioty, w szczególności poprzez wzrost bakterii, które mają korzystny wpływ, na koszt bakterii patogennych. Wszystko to daje mikrobiocie możliwość, aby zagwarantowała należyty przebieg procesów trawiennych, wchłaniania substancji odżywczych, wspierania naturalnej ochrony organizmu itd.50, 51
Prebiotyki podczas procesu fermentacji wspierają również wydzielanie przez bakterie substancji sprzyjających poprawnemu funkcjonowaniu organizmu i zdrowiu52. Mowa tu m.in. o mleczanach i krótkołańcuchowych kwasach tłuszczowych (SCFA), tj. oktanie, propionianie i maślanie, które działają w środowisku jelitowym, a wraz z krwią przedostają się również do innych części ciała53. Stanowią one źródło energii dla organizmu i mają duże znaczenie dla naszego zdrowia, utrzymując integralność bariery ochronnej jelit oraz regulując metabolizm cukrów i tłuszczów54.
Na koniec produkcja SCFA obniża pH (kwasowość) jelit, co również sprzyja zdrowiu, przyczyniając się do poprawy wchłaniania substancji odżywczych oraz zapewniając skuteczną ochronę przed zarazkami55, 56.
Jak prebiotyki mogą wpływać na poprawę zdrowia?
Prebiotyki stanowią przedmiot badań naukowych stosunkowo od niedawna, dlatego wyniki badań klinicznych dotyczących ich wpływu na zdrowie nie są tak liczne jak te dotyczące probiotyków59. Nasuwają one jednak wniosek, że dzięki swojemu wpływowi na wzrost i metabolizm bakterii korzystnie działających na mikrobiotę60 prebiotyki mają swój udział w wielu ważnych funkcjach organizmu niezbędnych do walki z zaburzeniami różnego typu61.
Podczas gdy mikroorganizmy takie jak bakterie Lactobacillus i bifidobakterie rosną w mikrobiocie dzięki prebiotykom, maleją zarazem proporcje patogenów. Ponadto pochłaniają one dla siebie substancje odżywcze, które inaczej mogłyby służyć do odżywiania mikrobów patogennych, dzięki czemu hamują ich kolonizację62. Dodatkowo podczas fermentacji prebiotyków bakterie te produkują związki, które przyczyniają się do obniżenia pH w jelitach, co hamuje też wzrost szkodliwych zarazków63, 64.
Prebiotyki sprzyjają poprawie odporności nie tylko na poziomie mikrobioty jelitowej, ale również całego organizmu, z którym wchodzi w interakcję65. W wyniku ich fermentacji wytwarzane są metabolity (SCFA, peptydoglykany itd.), które stymulują odporność i regulują produkcję molekuł przeciw- i prozapalnych66, 67. Badania podobno wykazały, że przyjmowanie prebiotyków takich jak GOS zwiększa działanie komórek układu odpornościowego we krwi u osób starszych68, a połączenie FOS i inuliny poprawia odpowiedź układu odpornościowego na szczepienie przeciw grypie69.
Prebiotyki miałyby ograniczać działanie niektórych komórek odpornościowych, limfocytów pomocniczych, które mają znaczenie przy powstawaniu alergii. Działanie modulujące prebiotyków na alergię zostało w szczególności zauważone podczas badań z udziałem niemowląt: u tych przyjmujących mleko wzbogacone w GOS i FOS rzadziej występowało atopowe zapalenie skóry, astma czy też pokrzywka w porównaniu z dziećmi karmionymi mlekiem niewzbogaconym o te substancje70. Tymczasem działanie prebiotyków na alergię nie zostało jeszcze dokładnie ustalone71.
Dzięki swojej zdolności łączenia się z wodą prebiotyki spożywane drogą doustną poprawiają stolec i ułatwiają wypróżnianie72. Poza tym wytwarzane przez nie SCFA mogłyby się również zajmować regulacją hormonów zaangażowanych w motorykę jelitową73. Jako lek przeciw zaparciom służyła już laktuloza, przy czym obiecujące wyniki miały prebiotyki o niskiej jej zawartości, które łagodziły niektóre objawy zespołu jelita nadwrażliwego74. Unia Europejska oficjalnie dopuściła informację o właściwościach zdrowotnych „poprawia pracę jelit” dla inuliny z korzenia cykorii dawkowanej 12 g dziennie ze względu na mocne podstawy naukowe świadczące o takim działaniu75.
Prebiotyki ułatwiają wchłanianie soli mineralnych, takich jak wapń czy magnez, dzięki czemu mają potencjalnie korzystny wpływ na wzrost kości w okresie dorastania oraz na utrzymanie gęstości kości u kobiet po menopauzie76. SCFA, których produkcję wspierają, zwiększają bowiem powierzchnię chłonną komórek jelitowych i rozpuszczalność minerałów, które w ten sposób stają się łatwiejsze do wchłonięcia77, 78.
Badania wykazały, że niektóre prebiotyki mają dobroczynny wpływ na stężenie cukru (glikemię) oraz tłuszczów (takich jak trójglicerydy) we krwi79, ale również na regulację insuliny u osób w dobrym stanie zdrowia, a także u cukrzyków80. Produkcja SCFA przez dobroczynne bakterie odgrywa w tym procesie rolę, lecz również prebiotyki bezpośrednio przyczyniają się do podtrzymywania funkcjonalności „bariery” mikrobioty jelitowej. Hamują one bowiem przedostawanie się do krwi niektórych molekuł, takich jak lipopolisacharydy bakteryjne, mogące wywołać chroniczny stan zapalny u osób cierpiących na cukrzycę lub otyłość81.
SCFA produkowane w wyniku fermentacji prebiotyków w jelitach są w stanie regulować łaknienie i uczucie sytości. Aspekty te reguluje bowiem uwalnianie różnych mediatorów do złożonego obiegu zależnego od natury przyjmowanych przez nas pokarmów (cukry, białka, tłuszcze itd.), objętości treści naszego żołądka, unerwienia naszego układu trawiennego oraz mózgu82. Do takich mediatorów zaliczamy hormony: grelinę stymulującą łaknienie, a także peptyd YY i glukagonopodobny peptyd-1, który wywołuje uczucie sytości. SCFA w połączeniu z niektórymi receptorami kwasów tłuszczowych przyczyniają się do spadku produkcji greliny oraz do wzrostu wydzielania peptydu YY oraz glukagonopodobnego peptydu-183.
GOS, którymi żywią się pałeczki kwasu mlekowego flory pochwy, mogą ograniczać ryzyko stanów zapalnych84.
Dynamiczny rozwój badań w poszukiwaniu nowych korzyści
Obecnie prowadzone są badania nad innymi potencjalnie korzystnymi działaniami prebiotyków dla zdrowia, głównie z udziałem zwierząt, a ich wstępne wyniki są obiecujące. Prebiotyki mogą na przykład przeciwdziałać zmianom złośliwym komórek. Produkty ich fermentacji, np. maślan, miałyby bowiem działać zapobiegawczo przeciw rakowi jelita grubego. Niektóre prebiotyki mogą też poprawiać pamięć i koncentrację u osób w wieku dojrzałym, a co za tym idzie – spowalniać zanik funkcji poznawczych w przypadku takich chorób jak Alzheimer. W końcu być może przyczyniają się też do obniżenia stężenia trójglicerydów we krwi, co powinno mieć pozytywny wpływ na stan układu krwionośnego. Choć dowodów na dobroczynny wpływ prebiotyków jest coraz więcej, wydanie oficjalnych zaleceń dotyczących stosowania prebiotyków przez społeczność naukową będą jeszcze poprzedzać liczne badania naukowe85, 86.
Różne działanie w zależności od gospodarza!
Działanie prebiotyków, podobnie jak działanie probiotyków, może się różnić w zależności od osoby. Po pierwsze zależy ono od obecności mikroorganizmów, których pożywienie prebiotyki miałyby stanowić w mikrobiocie gospodarza. Może też być różne u osób z pewnymi uwarunkowaniami genetycznymi, które mają wpływ na skład mikrobioty lub zapobiegają niektórym chorobom. Na koniec może je też kształtować tryb życia każdego z nas: zwyczaje żywieniowe, stan zdrowia lub przyjmowanie leków itd87, 88. Naukowcy robią, co mogą, aby pogłębić wiedzę na temat wpływu prebiotyków na mikrobiotę oraz rozwinąć techniki umożliwiające analizę mikrobioty poszczególnych osób, aby w przyszłości móc wydawać bardziej dokładne i spersonalizowane zalecenia89.
Polecane przez naszą społeczność
"Dobrze o tym wiedzieć" - Komentarz przetłumaczony z Colette Pellerin (Od My health, my microbiota)
"Dziękuję" - Komentarz przetłumaczony z Editha Villagante (Od My Health, my microbiota)
"Dziękuję" - Komentarz przetłumaczony z Hazel Walker (Od My Health, my microbiota)
"Bardzo dziękuję za udostępnienie." - Komentarz przetłumaczony z Aline Dover (Od My Health, my microbiota)
"Zawsze dobre informacje" - Elsie Turner (From My Health, my microbiota)
BMI 22.52-Nov 22
1 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
2 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
3 Roberfroid, M. Health benefits of non-digestible oligosaccharides. In Dietary Fiber in Health and Disease; Springer: New York, NY, USA, 1997; pp. 211–219
4 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
5 ISAPP : Understanding Prebiotics and Fiber, 2018
6 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
7 Davani-Davari D, Negahdaripour M, Karimzadeh I, et al. Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods. 2019;8(3):92
8 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
9 ISAPP : Prebiotics :https://isappscience.org/for-scientists/resources/prebiotics/
10 ISAPP : Prebiotics: A Consumer Guide for Making Smart Choices - Developed by the International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (04/11/21)
11 ISAPP : Understanding Prebiotics and Fiber, 2018
12 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
13 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
14 Prebiotics: A Consumer Guide for Making Smart Choices - Developed by the International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (04/11/21)
15 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
16 Quigley EMM. Prebiotics and Probiotics in Digestive Health. Clin Gastroenterol Hepatol. 2019;17(2):333-344
17 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
18 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
19 Markowiak P, Slizewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9, 1021
20 ISAPP : Understanding Prebiotics and Fiber, 2018
21 Markowiak P, Slizewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9, 1021
22 ISAPP : Prebiotics, 2019
23 FAO/OMS. Report on drafting guidelines for the evaluation of probiotics in food, 2002.
24 Hill C, Guarner F, Reid G, et al. Expert consensus document. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2014;11(8):506-514
25 Markowiak P, Slizewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9, 1021
26 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
27 Cours-médecine. Fr : Les polyosides https://www.cours-medecine.info/medecine/biochimie/polyosides.html
28 ISAPP : Prebiotics, 2019
29 WGO Review Team. Probiotiques et prébiotiques, World Gastroenterology Organisation Global guideline, février 2017
30 Whisner CM, Castillo LF. Prebiotics, Bone and Mineral Metabolism. Calcif Tissue Int. 2018;102(4):443-479
31 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
32 Whisner CM, Castillo LF. Prebiotics, Bone and Mineral Metabolism. Calcif Tissue Int. 2018;102(4):443-479
33 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
34 ISAPP : Prebiotics: A Consumer Guide for Making Smart Choices - Developed by the International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (04/11/21)
35 ISAPP : Prebiotics: A Consumer Guide for Making Smart Choices - Developed by the International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (04/11/21)
36 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
37 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
38 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
39 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
40 Binns N : Probiotics, Prebiotics and the gut microbiota, ILSI Europe Concise monograph series, Belgium, ISBN: 9789078637394
41 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
42 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
43 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
44 Scott KP, Grimaldi R, Cunningham M, et al. Developments in understanding and applying prebiotics in research and practice-an ISAPP conference paper. J Appl Microbiol. 2020;128(4):934-949
45 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
46 Whisner CM, Castillo LF. Prebiotics, Bone and Mineral Metabolism. Calcif Tissue Int. 2018;102(4):443-479
47 Whisner CM, Castillo LF. Prebiotics, Bone and Mineral Metabolism. Calcif Tissue Int. 2018;102(4):443-479
48 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
49 Davani-Davari D, Negahdaripour M, Karimzadeh I, et al. Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods. 2019;8(3):92
50 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
51 Davani-Davari D, Negahdaripour M, Karimzadeh I, et al. Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods. 2019;8(3):92
52 Markowiak P, Slizewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9, 1021
53 Davani-Davari D, Negahdaripour M, Karimzadeh I, et al. Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods. 2019;8(3):92
54 Markowiak P, Slizewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9, 1021
55 Markowiak P, Slizewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9, 1021
56 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
57 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
58 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
59 ISAPP : Prebiotics: A Consumer Guide for Making Smart Choices - Developed by the International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (04/11/21)
60 Quigley EMM. Prebiotics and Probiotics in Digestive Health. Clin Gastroenterol Hepatol. 2019;17(2):333-344
61 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
62 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
63 Markowiak P, Slizewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9, 1021
64 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
65 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
66 Davani-Davari D, Negahdaripour M, Karimzadeh I, et al. Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods. 2019;8(3):92
67 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
68 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
69 Davani-Davari D, Negahdaripour M, Karimzadeh I, et al. Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods. 2019;8(3):92
70 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
71 Jenkins G, Mason P. The Role of Prebiotics and Probiotics in Human Health: A Systematic Review with a Focus on Gut and Immune Health. Food Nutr J 2022, 7: 245
72 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
73 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
74 Simon E, Călinoiu LF, Mitrea L, Vodnar DC. Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics: Implications and Beneficial Effects against Irritable Bowel Syndrome. Nutrients. 2021;13(6):2112
75 EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies). Scientific Opinion on the substantiation of a health claim related to “native chicory inulin” and maintenance of normal defecation by increasing stool frequency pursuant to Article 13.5 of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3951 (2015).
76 Whisner CM, Castillo LF. Prebiotics, Bone and Mineral Metabolism. Calcif Tissue Int. 2018;102(4):443-479
77 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
78 Collins S, Reid G. Distant Site Effects of Ingested Prebiotics. Nutrients. 2016;8(9):523
79 ISAPP : Prebiotics: A Consumer Guide for Making Smart Choices - Developed by the International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (04/11/21)
80 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
81 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
82 Gananopoulo L . Comment le cerveau gère notre appétit, Le Journal du CNRS, publié le 22/06/2020, mis à jour le 13/09/21 : https://lejournal.cnrs.fr/articles/comment-le-cerveau-gere-notre-appetit
83 Sanders ME, Merenstein DJ, Reid G, Gibson GR, Rastall RA. Probiotics and prebiotics in intestinal health and disease: from biology to the clinic [published correction appears in Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Aug 9;:]. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019;16(10):605-616
84 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
85 Davani-Davari D, Negahdaripour M, Karimzadeh I, et al. Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods. 2019;8(3):92
86 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
87 Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;14(8):491-502
88 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
89 Bedu-Ferrari C, Biscarrat P, Langella P, Cherbuy C. Prebiotics and the Human Gut Microbiota: From Breakdown Mechanisms to the Impact on Metabolic Health. Nutrients. 2022;14(10):2096
