Mikrobiota jelitowa: nowa nadzieja w zapobieganiu otyłości dzieci?

Mikrobiota i otyłość: dysbioza na celowniku

Mikrobiota jelitowa to prawdziwy ekosystem mikrobiotyczny w naszych trzewiach, który ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia. Jeżeli chodzi o otyłość, wiadomo obecnie, że niewielka różnorodność w obrębie mikrobioty jelitowej i zbyt liczne występowanie niektórych gatunków bakterii zwiększają ryzyko otyłości, insulinooporności i stanów zapalnych. U otyłych pacjentów flora bakteryjna może być uboższa niż u osób szczupłych, chociaż wyniki nie są wciąż jednoznaczne.

Mikrobiota i otyłość: czynniki ryzyka

Do rozwoju otyłości u dzieci przyczyniają się nie tylko czynniki genetyczne, lecz również inne czynniki. Odżywianie się matki w ciąży, sposób rodzenia, żywienie niemowlęcia (karmienie piersią czy butelką), antybiotykoterapia w dzieciństwie… Mechanizmy biologiczne, poprzez które ewentualne czynniki ryzyka wpływają na rozwój otyłości, wciąż nie są wyraźnie rozpoznane. Podejrzewa się jednak, że swój udział ma w tym mikrobiota, dlatego jest przedmiotem szczególnego zainteresowania.

Mikrobiota i otyłość: dowód naukowy

Jak widać, otyłość jest chorobą wieloczynnikową. Jest zatem zbyt wcześnie, aby stwierdzić związek przyczynowo-skutkowy między mikrobiotą a otyłością u człowieka. Związek ten potwierdzono natomiast u zwierząt, u których badania wykazały, że otyłość może być przekazywana z „otyłej” myszy dawcy na „szczupłą” mysz biorcę w wyniku przeszczepu mikrobioty kałowej i odwrotnie. 

W jednym badaniu podjęto próbę przeszczepu mikrobioty od osób szczupłych u człowieka z nadwagą. Dotychczas nie stwierdzono żadnego spadku wskaźnika masy ciała (BMI) (sidenote: BMI Wskaźnik masy ciała ocenia tuszę jednostki na podstawie oceny masy tłuszczowej ciała obliczanej jako stosunek między wagą (kg) a kwadratem wzrostu (m2). https://www.nhlbi.nih.gov/health/educational/lose_wt/BMI/bmicalc.htm https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi ) .

Mikrobiota i otyłość: kiedy bakterie kontrolują zawartość naszego talerza i naszą wagę

Apetyt a otyłość: jak to działa? Relacja między żywieniem, mikrobiotą i otyłością jest złożona. Tryb postępowania jest następujący: żywność jest trawiona, następnie składniki odżywcze są metabolizowane przez bakterie, a cząsteczki wyprodukowane jako kwasy żółciowe (sidenote: Kwasy żółciowe Kwasy żółciowe ułatwiają trawienie i wchłanianie tłuszczów w jelicie. Pełnią również funkcje hormonalne i uczestniczą w różnych procesach metabolicznych. Mikrobiota jelitowa zmienia kwasy żółciowe, a różne kwasy tłuszczowe mają wpływ na jej skład. Staels B, Fonseca VA. Bile acids and metabolic regulation: mechanisms and clinical responses to bile acid sequestration. Diabetes Care. 2009;32 Suppl 2(Suppl 2):S237-S245.  Li R, Andreu-Sánchez S, Kuipers F, Fu J. Gut microbiome and bile acids in obesity-related diseases. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2021;35(3):101493.  ) , kwasy tłuszczowe krótkołańcuchowe (sidenote: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są źródłem energii (paliwa) dla komórek organizmu, współdziałają z układem odpornościowym i biorą udział w komunikacji między jelitami a mózgiem. Silva YP, Bernardi A, Frozza RL. The Role of Short-Chain Fatty Acids From Gut Microbiota in Gut-Brain Communication. Front Endocrinol (Lausanne). 2020;11:25. ) lub inne cząsteczki uruchamiają niektóre mechanizmy, które będą mieć wpływ na otyłość. Na przykład zaburzona mikrobiota będzie oddziaływać na kontrolę nagromadzenia tłuszczu i nadmiernie zwiększać odzysk energii.  Komunikacja między jelitami i mózgiem nie będzie przebiegać prawidłowo, prowadząc do rozregulowania apetytu i uczucia sytości.

Mikrobiota i otyłość: personalizacja odżywiania z myślą o lepszej profilaktyce

Wiemy, że nasze odżywianie ma wpływ na skład mikrobioty. Mikrobiota dziecka ulega zmianie w pierwszych latach życia. Odzwierciedla jego otoczenie i odżywianie. Dla badaczy ten okres życia ma największe znaczenie pod względem kształtowania się nawyków żywieniowych. Dlaczego? Jest tak ze względu na prebiotyki naturalnie występujące w żywności, stanowiące doskonałą pożywkę dla bakterii, a także probiotyki, czyli mikroorganizmy, które możemy bezpośrednio przyswajać.

Dostosowanie odżywiania do specyfiki mikrobioty. Nowe podejście umożliwiłoby lepsze zapobieganie ryzyku otyłości już w dzieciństwie. A gdyby spersonalizowane odżywianie stało się ważnym sprzymierzeńcem w walce z otyłością, globalnym problemem, którego występowanie trzykrotnie przybrało na sile w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat¹? Otwarte pozostaje pytanie o zakres możliwości i nadzieje.

^{1 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight}