Otyłość
Otyłość to globalna plaga, która w ciągu ostatniego półwiecza zwiększyła swój zasięg niemal trzykrotnie.1 Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 39% dorosłych w wieku 18 lat i więcej zmaga się z nadwagą, a 13% cierpi na otyłość.
A gdybyśmy powiedzieli Ci, że znajdująca się wewnątrz naszych jelit mikrobiota może mieć wpływ na nasz apetyt, naszą wagę i zdolność do magazynowania tłuszczu?2
- Dowiedz się wszystkiego o mikrobiocie
- Mikrobiota i powiązane z nią zaburzenia
- Zadbaj o swoją mikrobiotę
- Publikacje
- O Instytucie
Dostęp do pracowników służby zdrowia
Znajdź tutaj swoją dedykowaną przestrzeń
en_sources_title
en_sources_text_start en_sources_text_end
Sekcje
O tym artykule
Czym jest otyłość?
Przyczyną otyłości i nadwagi jest najczęściej brak równowagi między ilością kalorii przyjmowanych i wydatkowanych przez organizm – w szczególności dotyczy to zbyt dużego spożycia tłuszczu i cukrów w stosunku do rzeczywistego wydatku energetycznego.3,4 Wynikający z tego nadmierny przyrost tkanki tłuszczowej w organizmie może źle wpływać na zdrowie i znacznie skrócić oczekiwaną długość życia3. Osoby z nadwagą i otyłością są bardziej narażone na choroby układu krążenia i cukrzycę typu 2.5,6 Otyłość jest również związana z wieloma nowotworami (w tym z rakiem wątroby czy macicy).6 Wartością pozwalającą w przybliżeniu określić poziom nadwagi i otyłości jest wskaźnik masy ciała (BMI). Według WHO u osób dorosłych na nadwagę wskazuje wartość BMI równa 25 lub więcej, natomiast z otyłością mamy do czynienia, gdy wartość BMI wynosi 30 lub więcej.1
Gdzie w tym wszystkim jest miejsce na mikrobiotę?
Predyspozycje genetyczne, siedzący tryb życia, niewystarczająca ilość snu, czynniki psychologiczne, niezrównoważona dieta bogata w tłuszcze i cukry itp. – to jedne z najbardziej znanych przyczyn otyłości. Czasami jednak prowadzenie zdrowego trybu życia, łączącego uprawianie sportu ze zdrowym odżywianiem, nie wystarcza, by pozbyć się nadmiernych kilogramów.3 Gdzie zatem leży przyczyna? W niedawnym badaniu przeprowadzonym u pacjenta z otyłością stwierdzono zaburzenia w składzie jego mikrobioty jelitowej. Taki brak równowagi ekosystemu mikrobiologicznego określany jest mianemdysbiozy.7 A teraz ciekawostka: badania na gryzoniach wykazały, że po przeszczepieniu mikrobioty otyłego pacjenta do jelita szczupłej myszy przybiera ona na wadze!8 Zaskakujące? Ta nowa wiedza daje nadzieję na odkrycie alternatywnych metod leczenia. Wszystko wskazuje na to, że osoby otyłe mają mniej liczną i mniej zróżnicowaną mikrobiotę jelitową,9 z mniejszą liczbą „dobrych” bakterii, takich jak Akkermansia muciniphila i bifidobakterie, oraz większą liczbą bakterii potencjalnie szkodliwych.8 Modyfikacja składu mikrobioty umożliwiłaby jelitom bardziej efektywne pozyskiwanie energii ze spożywanych pokarmów, a tym samym sprzyjałaby magazynowaniu energii u osób z nadwagą i otyłością.8
Skutki wykraczające poza jelita
Równowaga pomiędzy pobieraniem a wydatkowaniem energii opiera się częściowo na dwukierunkowej komunikacji pomiędzy jelitami a mózgiem – zjawisko to jest nazywane przez badaczy osią jelita-mózg.10 Ta komunikacja pomiędzy neuronami a bakteriami jest możliwa w szczególności dzięki tzw. cząsteczkom sygnałowym, w (sidenote: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (KKT) Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są źródłem energii (paliwa) dla komórek organizmu, współdziałają z układem odpornościowym i biorą udział w komunikacji między jelitami a mózgiem. Silva YP, Bernardi A, Frozza RL. The Role of Short-Chain Fatty Acids From Gut Microbiota in Gut-Brain Communication. Front Endocrinol (Lausanne). 2020;11:25. ) i (sidenote: Neuroprzekaźniki Specyficzne cząsteczki, które umożliwiają komunikację pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi w mózgu), ale także wymianę informacji z bakteriami tworzącymi mikrobiotę. Produkowane są zarówno przez komórki organizmu, jak i przez bakterie mikrobioty. Baj A, Moro E, Bistoletti M, Orlandi V, Crema F, Giaroni C. Glutamatergic Signaling Along The Microbiota-Gut-Brain Axis. Int J Mol Sci. 2019;20(6):1482. ) .5,6,11 Za pośrednictwem tych łączników mikrobiota jelitowa wspiera mózg w regulowaniu równowagi energetycznej, apetytu i sytości,6 ale także moduluje nastrój oraz zachowania związane z odżywianiem.9,10 Jak widzimy, mikrobiota jelitowa i otyłość są ze sobą nierozerwalnie związane: zmiany w składzie mikrobioty powodują zakłócenia w trawieniu, systemie odpornościowym, a także w mózgu, z którym nasze jelita komunikują się w celu kontrolowania uczucia głodu9. Podobnie jak w zamkniętym obwodzie elektrycznym, różne „urządzenia” są ze sobą połączone i pozwalają na przepływ informacji (zarówno tych dobrych, jak i tych złych) pomiędzy jelitami a mózgiem.
Modyfikacja mikrobioty sposobem na odchudzanie?
Rozwiązanie wydaje się oczywiste: aby schudnąć i zrzucić zbędne kilogramy, z pewnością wystarczy zadbać o swoją mikrobiotę! Jednak według ekspertów to nie takie proste. Kluczowe jest tutaj zrozumienie, w jaki sposób dieta, probiotyki i prebiotyki lub przeszczep mikrobioty kałowej wpływają na ekosystem naszej mikrobioty jelitowej.
- Dieta: Jak łatwo można się domyślić, sposób odżywiania jest głównym czynnikiem ryzyka otyłości. Jest to również podstawowy sposób modulowania składu mikrobioty. Do tej pory nie ustalono jednoznacznego związku pomiędzy modyfikacją flory jelitowej a utratą wagi12. Wydaje się jednak, że odpowiedź organizmu na stosowaną dietę zależy od wyjściowego składu naszej mikrobioty jelitowej7,11.
- Probiotyki: Liczne badania na zwierzętach pokazują, że niektóre probiotyki wyróżniają się spośród innych i mają wpływ na profil metaboliczny, przyrost masy ciała i uczucie sytości u gryzoni2,7,13,14. Wyniki badań u ludzi również są obiecujące i choć mamy na ten temat mniej danych, wygląda na to, że pewne konkretne rodzaje probiotyków mogą wpływać na wagę, BMI, obwód w pasie, masę tkanki tłuszczowej oraz profil metaboliczny2,5,6.
- Prebiotyki: W przypadku prebiotyków wyniki badań przeprowadzonych u ludzi są niejednoznaczne, mimo że ich korzystne działanie zostało szeroko wykazane w badaniach laboratoryjnych2. Ogólnie rzecz biorąc, badania wskazują na wpływ prebiotyków na uczucie sytości7, co jednak nie przekłada się niestety na zmniejszenie masy ciała.2
- Przeszczep mikrobioty kałowej: Obecnie trwają badania nad innymi metodami modulacji mikrobioty jelitowej. Jedną z nich jest przeszczep mikrobioty kałowej (ang. Fecal Microbiota Transplant, FMT), który jest obecnie stosowany w leczeniu nawracających infekcji Clostridioides difficile. Naukowcy oceniają potencjalne korzyści tego zabiegu w zakresie korygowania dysbiozy oraz wpływania na zachowania żywieniowe i metabolizm energetyczny.7
1 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
3 Blüher M. Obesity: global epidemiology and pathogenesis. Nat Rev Endocrinol. 2019;15(5):288-298..
12 Seganfredo FB, Blume CA, Moehlecke M, et al. Weight-loss interventions and gut microbiota changes in overweight and obese patients: a systematic review. Obes Rev. 2017;18(8):832-851.
13 Lucas N, Legrand R, Deroissart C, et al. Hafnia alvei HA4597 Strain Reduces Food Intake and Body Weight Gain and Improves Body Composition, Glucose, and Lipid Metabolism in a Mouse Model of Hyperphagic Obesity. Microorganisms. 2019;8(1):35.
14 Legrand R, Lucas N, Dominique M, et al. Commensal Hafnia alvei strain reduces food intake and fat mass in obese mice-a new potential probiotic for appetite and body weight management. Int J Obes (Lond). 2020;44(5):1041-1051.
