Oporność na antybiotyki: nietypowe „pamiątki” przywiezione z egzotycznych podróży

Podobnie jak co roku od 2015 r., wydarzenie World Antimicrobial Awareness Week (WAAW) uwrażliwia nas na wzrost oporności na antybiotyki (sidenote: Antybiotykoporność Mówimy o oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, kiedy bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty przestają reagować na leki ze względu na zachodzące w nich z czasem zmiany ewolucyjne. Antybiotyki i inne leki przeciwdrobnoustrojowe tracą skuteczność, a leczenie zakażeń staje się coraz trudniejsze, o ile nie niemożliwe. Ta oporność zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się ciężkich postaci chorób oraz podwyższa śmiertelność. Antybiotykoporność odpowiada oporności bakterii na antybiotyki. Zródło: Résistance aux antimicrobiens. 26 października 2020 r.
  )  (określany również jako antybiotykoporność). Zjawisko to, związane z nieprawidłowym użyciem lub nadmiernym stosowaniem antybiotyków, opisuje zdolność bakterii do oparcia się działaniu antybiotyku. Od roku 2020 zwiększył się zasięg prowadzonej przez WAAW kampanii dotyczącej środków przeciwdrobnoustrojowych (sidenote: Środki przeciwdrobnoustrojowe: Leki – takie jak antybiotyki, leki przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze – stosowane w celu leczenia infekcji u ludzi, zwierząt i roślin oraz zapobiegania im. WHO Antimicrobial Resistance; Nov 2023
  ) : przeciwwirusowych, przeciwgrzybiczych, przeciwpasożytniczych – czyli leków niezbędnych do walki z drobnoustrojami (sidenote: Drobnoustrojami Organizmy żywe zbyt małe, aby być widoczne gołym okiem. Obejmują bakterie, wirusy, grzyby, archeony, pierwotniaki itp. Często określa się je jako „drobnoustroje”, „mikroorganizmy” lub „mikroby”. Zródło: What is microbiology? Microbiology Society. 
  )  patogennymi (sidenote: Patogen patogen to mikroorganizm, który powoduje lub może spowodować chorobę Pirofski LA, Casadevall A. Q and A: What is a pathogen? A question that begs the point. BMC Biol. 2012 Jan 31;10:6. ) – Antybiotykoporność, poprzez ograniczenie możliwości leczenia zakażeń, jest groźna dla zdrowia nas wszystkich². Z tego względu liczne badania skupiają się na zrozumieniu jej rozpowszechniania się, aby móc ją lepiej kontrolować, a nawet powstrzymać.

Antybiotykoporność umykająca badaniom

Dzisiaj wiemy już, że antybiotykoporność wynika przede wszystkim z nadmiernego stosowania antybiotyków w leczeniu ludzi, ale również w hodowli i rolnictwie². Niedawne badanie ujawniło jednak nieoczekiwany mechanizm rozprzestrzeniania się tego zjawiska: wakacje i podróże służbowe do egzotycznych krajów! Podróże międzynarodowe sprzyjają propagacji genów (sidenote: Gen Gen to fizyczna i funkcjonalna jednostka stanowiąca podstawę dziedziczenia. Geny są zbudowane z DNA. Zródła: What is a gene? MedlinePlus.gov. 
  )  oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe na poziomie jelitowym. Badacze przeanalizowali 190 podróżujących osób z Holandii, podzielonych na 4 podgrupy w zależności od miejsca docelowego. Miejsca pobytu wybrano tak, aby znajdowały się w strefach, w których często stwierdza się antybiotykoporność: Azji Południowo-Wschodniej, Azji Południowej, Afryce Północnej i Afryce Wschodniej. Badacze starali się ustalić, czy międzynarodowe podróże do tych regionów mogłyby ułatwiać rozproszenie tego zjawiska w miejscach, w których jest ono rzadsze. W tym celu, aby ocenić zasięg tych genów na poziomie jelitowym, od każdego uczestnika pobrano próbki kału przed podróżą i po niej.

Bagaż dyplomatyczny z antybiotykopornością na poziomie jelitowym?

Dzięki zastosowaniu nowoczesnej techniki (metagenomiki (sidenote: Metagenomiki Metoda badania zawartości genetycznej próbek pochodzących ze złożonych środowisk (jelita, ocean, gleba, powietrze itp.) pobranych ze środowiska naturalnego (w przeciwieństwie do próbek hodowanych laboratoryjnie). To podejście umożliwia opisanie genów znajdujących się w próbce, a także wgląd w potencjał funkcjonalny środowiska Zródła: Riesenfeld CS, Schloss PD, Handelsman J. Metagenomics: genomic analysis of microbial communities. Annu Rev Genet. 2004;38:525-52.
  ) ), zespół był w stanie stwierdzić wzrost liczby genów oporności na antybiotyki pomiędzy wyjazdem a powrotem, szczególnie u podróżujących powracających z Azji Południowo-Wschodniej. Łącznie wykryto około pięćdziesięciu genów oporności na antybiotyki w trakcie podróży. Wśród nich są geny klasycznej i dobrze poznanej oporności na antybiotyki (m.in. rodzina β-laktamin, tetracyklin fluorochinolonowych), ale również nowe geny, do tej pory nieidentyfikowane.

Podróżowanie: zagrożenie dla zdrowia publicznego?

Wyniki tego badania są jasne: osoby podróżujące międzynarodowo, skolonizowane podczas podróży przez geny oporności, mogą nieświadomie „przywieźć w bagażu” bakterie oporne na antybiotyki. Wobec ryzyka rozprzestrzeniania się oporności autorzy badania wszczynają alarm i podkreślają znaczenie szybkiego wprowadzenia działań w krajach, w których antybiotykoporność występuje szczególnie często. Jest to apel, który współbrzmi z kampanią WHO.