Nieswoiste zapalenia jelit (NZJ)

Nieswoiste zapalenia jelit (NZJ) obejmują chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Choroby te nie wpływają na długość życia, ale w znacznym stopniu obniżają jego jakość. W terapii coraz częściej stosuje się metody leczenia ukierunkowane na mikrobiotę.

NZJ, choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), charakteryzują się zapaleniem w ścianie jednego z odcinków przewodu pokarmowego, co jest związane z nadaktywnością układu odpornościowego jelit. Podczas rzutów NZJ najczęstszymi objawami są bóle brzucha i biegunka, które czasami przybierają postać biegunki krwotocznej. Zdarza się, że schorzenia to wywołuje objawy w układach innych niż pokarmowy, wliczając w to układ ruchu, narząd wzroku, skórę i wątrobę.

NZJ dotykają 1 osobę na 1000 w Europie Zachodniej i najczęściej pierwszy raz występują między 20 a 40 rokiem życia. Choroby te charakteryzują się nawracającym przebiegiem, z naprzemiennymi rzutami i remisją. W chorobie Leśniowskiego-Crohna zapalenie może być zlokalizowane na wszystkich odcinkach układu pokarmowego, od jamy ustnej do odbytu, ale najczęściej dotyka jelit. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego zajmuje odbytnicę i okrężnicę.

Choroby wieloczynnikowe

W powstaniu NZJ odgrywają rolę: predyspozycje genetyczne, czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie środowiska i dieta, układ odpornościowy i mikrobiota jelitowa. Według niektórych hipotez NZJ mogą być spowodowane brakiem narażenia na mikroorganizmy w dzieciństwie, na przykład z powodu nadmiernej higieny.

Zmodyfikowana mikrobiota jelitowa

Mikrobiota jelitowa wydaje się odgrywać ważną, lecz wciąż słabo poznaną rolę w patogenezie NZJ. W wielu badaniach zaobserwowano dysbiozę (tj. zaburzenie równowagi mikrobioty) związaną z czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Szczególnie zmniejsza się ilość bakterii o działaniu przeciwzapalnym. To zaburzenie równowagi skutkuje zmianami w mikrobiocie a w konsekwencji przewlekłym stanem zapalnym.

Perspektywy terapeutyczne

Obecnie terapia przyczynowa jest niedostępna, ale środki przeciwzapalne ograniczają bolesne rzuty choroby. Na dzień dzisiejszy leczenie polega głównie na podawaniu kortykosteroidów i tzw. „immunomodulatorów", które zmniejszają reakcje układu odpornościowego np. zmniejszają wydzielanie anty-TNFα. Często niezbędne są zabiegi chirurgiczne zalecane w 80% przypadków choroby Leśniowskiego-Crohna i 20% przypadków WZJG. Szansa na całkowite wyleczenie jest bardzo niewielka. Naukowcy nie ustają w wysiłkach w zrozumieniu roli mikrobioty w NZJ, poprzez próby zmniejszenia ilości bakterii patogennych w jelicie i promowanie wzrostu korzystnych mikroorganizmów.