Higiena intymna i mikrobiota kobiet: srom, pochwa, pęcherz moczowy i okolice odbytu
Różnica między sromem a pochwą (nie rozumiesz?). Higiena intymna? (nadal nie rozumiesz?)... Kiedy pytasz kobiety o te tematy, często wymigują się od odpowiedzi. Praktyczna lekcja anatomii i dobrych praktyk.
Dostęp do pracowników służby zdrowia
Znajdź tutaj swoją dedykowaną przestrzeń
O tym artykule
Gdy już wydawało nam się, że młodsze pokolenia zostały wyzwolone przez feministyczne walki lat 2000, okazuje się, że jeśli chodzi o mówienie o kobiecych narządach płciowych, młodzież czuje się jeszcze bardziej zawstydzona niż ich babki. Podczas gdy 40-latki, pod wpływem reklam o świeżości krocza, otaczają się dezodorantami do okolic intymnych, młodsze pokolenie, dbające o swój wizerunek, lubuje się w zabiegach kosmetycznych, takich jak (sidenote: plastyka sromu Chirurgia plastyczna sromu polegająca na zwiększeniu lub zmniejszeniu rozmiaru lub objętości warg sromowych większych. ) 1. Każde pokolenie ma więc własne podejście do intymności. Faktem pozostaje to, że higiena i zdrowie tego delikatnego obszaru ciała powinny być przedmiotem troski osób w każdym wieku… Stąd kilka (nie)śmiałych przypomnień, aby uchylić rąbka wszelkich tajemnic.
Trochę anatomii
Kobiece narządy płciowe to zarówno terra incognita pod względem anatomii, jak i tabu w rozmowach – także wśród kobiet. Do tego stopnia, że pracownicy opieki zdrowotnej mają trudności ze zrozumieniem dolegliwości swoich pacjentek, ponieważ nie udzielają one jasnych wyjaśnień lub mylą srom (zewnętrzną częścią układu płciowego) z pochwą (częścią wewnętrzną) 1.
W skrócie :
srom jest na zewnątrz, a pochwa – wewnątrz.
Na tym etapie możemy równie dobrze omówić każdy otwór. Gdy popatrzymy od przodu do tyłu, żeński narząd rozrodczy składa się z trzech otworów :
- ujście cewki moczowej połączone z pęcherzem moczowym (w którym gromadzi się mocz) kanałem zwanym cewką moczową (która umożliwia odprowadzanie moczu na zewnątrz ciała podczas oddawania moczu) 2;
- następnie wejście do pochwy (umożliwia reprodukcję);
- następnie odbyt (służy do wypróżniania się).
Mówi się również o :
określenie obszaru otaczającego odbyt;
aby określić duży obszar utworzony przez srom i okolice odbytu (innymi słowy jest to całe krocze) 1.
Mikrobiota strefy intymnej kobiet
Nasza strefa intymna nie jest wyjątkiem: podobnie jak inne narządy jest domem dla mikrobioty, a raczej różnych mikrobiot, takich jak :
Zacznijmy od mikrobioty sromu. Można by pomyśleć, że znamy ją bardzo dobrze, ponieważ znajduje się na zewnątrz. Trzeba jednak przyznać, że nie ma zbyt wielu danych na ten temat 1,3. Nieliczne przeprowadzone badania wskazują na możliwą obecność różnych bakterii (Lactobacillus, Corynebacterium, Staphylococcus i Prevotella) oraz grzybów drożdżopodobnych 1,3.
W rzeczywistości być może powinniśmy mówić nie o mikrobiocie sromu, ale o mikrobiotach sromu (w liczbie mnogiej), w zależności od obszaru sromu : mikrobiota wzgórka łonowego, mikrobiota warg sromowych większych, mikrobiota warg sromowych mniejszych itp. 3.
Jedno wydaje się pewne: różnorodność jest podwójnie ważna niezależnie od tego, czy mówimy o mikrobiocie sromu :
- każdej kobiety, gdzie współistnieje wiele
(sidenote:
Drobnoustrojami
Organizmy żywe zbyt małe, aby być widoczne gołym okiem. Obejmują bakterie, wirusy, grzyby, archeony, pierwotniaki itp. Często określa się je jako „drobnoustroje”, „mikroorganizmy” lub „mikroby”.
Zródło: What is microbiology? Microbiology Society.
) ; - dwóch różnych kobiet (nie wskazano żadnego gatunku wspólnego dla wszystkich kobiet) 1.
Mikrobiota pochwy (lub flora pochwy) jest zupełnie inna. W pochwie przeważają bakterie kwasu mlekowego (w szczególności Lactobacillus crispatus, Lactobacillus iners, Lactobacillus gasseri i Lactobacillus jensenii), które utrzymują miejscową kwasowość poprzez produkcję kwasu mlekowego 1,4.
To kwaśne pH – od 4,0 do 4,5 – powstrzymuje (sidenote: Patogen patogen to mikroorganizm, który powoduje lub może spowodować chorobę Pirofski LA, Casadevall A. Q and A: What is a pathogen? A question that begs the point. BMC Biol. 2012 Jan 31;10:6. ) podobnie jak nadtlenek wodoru i bakteriocyny wytwarzane przez te same bakterie kwasu mlekowego, które zwalczają najbardziej oporne patogeny.
Mikrobiota układu moczowego od dawna uważana jest za sterylną. Jest to błędne myślenie, ponieważ mocz zawarty w pęcherzu również zawiera ekosystem drobnoustrojów. Chociaż mikrobiota układu moczowego jest dość odmienna od swoich bliskich sąsiadów (mikrobioty odbytu, pochwy i sromu), ma pewne wspólne mikroorganizmy 5. Zawiera ona również znacznie mniej bakterii i często zdominowana jest przez jeden ich typ. Należą do nich głównie pałeczki kwasu mlekowego, ale także Gardnerella, Streptococcus i Corynebacterium 6.
Jeśli chodzi o mikrobiotę okołoodbytniczą. jest ona odzwierciedleniem naszej bardzo bogatej mikrobioty jelitowej – szczególnie w okrężnicy : kiedy oddajemy kał, bakterie jelitowe wchodzą w kontakt z tym obszarem i mogą tam zamieszkać 1.
1 na 5 Tylko 22% kobiet twierdzi, że dokładnie wie, czym jest „mikrobiota pochwy” (+2 punkty w porównaniu z 2023 r.).
Mikrobioty znajdują się blisko siebie, co może powodować przedostawanie się do nich różnych mikroorganizmów
Mikrobiota sromu, pochwy i okolic odbytu zmienia się w czasie. Na przykład na mikrobiotę pochwy wpływają wiek, hormony płciowe i czynniki zewnętrzne, takie jak zanieczyszczenie, stres, antybiotyki itp. 4. Mogą wystąpić zaburzenia równowagi: po menopauzie spadek estrogenu prowadzi do utraty pałeczek kwasu mlekowego, a tym samym do wzrostu pH, co skutkuje częstą dysbiozą pochwy 7. Jeśli chodzi o mikrobiotę odbytu, zależy ona przede wszystkim od diety i stresu: nadmierny niepokój wywołuje reakcję zapalną, która sprzyja rozwojowi patogennych bakterii w przewodzie pokarmowym, które trafiają do okolicy odbytu 1.
Jednocześnie bliskość otworów moczowych, pochwowych i odbytu wyjaśnia możliwą „wymianę” flory między 3 mikrobiotami w tych 3 strefach… i możliwą inwazję w mikrobiocie pochwy bakterii jelitowych Escherichia coli, które mogły wyjść poza strefę okołoodbytniczą 1.
Bakteryjne zapalenie pochwy
Antybiotyki
Przesadna higiena, nadmierne usuwanie owłosienia i zbyt obcisłe ubrania: połączenie skazane na porażkę
Czasami, paradoksalnie, to niewłaściwe praktyki higieny intymnej sprzyjają wymianie lub zaburzeniom równowagi. Zbyt agresywne (przy użyciu nieodpowiednich produktów) lub zbyt częste (więcej niż raz dziennie) mycie sromu może szybko uszkodzić funkcję ochronną skóry w tym bardzo delikatnym i reaktywnym obszarze. Sama woda może wystarczyć, aby je wysuszyć i spowodować ich swędzenie i pieczenie 8. Jeśli chodzi o perfumowane mydła, spraye higieniczne, lubrykanty, dezodoranty itp., jakie niektóre kobiety przepisują sobie same, próbując leczyć nieprzyjemny zapach, swędzenie, ból i suchość, efekty bywają przeciwne do zamierzonych 4.
Nie zapominajmy :
pochwa nie wymaga czyszczenia.
Innym powtarzającym się błędem jest całkowita depilacja lub golenie sromu 1,9. Jest to modne zjawisko, które dotyka 84% amerykańskich kobiet przed menopauzą, a dla 2/3 z nich jest to codzienna lub cotygodniowa rutyna. Często jest ono uzasadniane względami higienicznymi, jednak – wręcz przeciwnie – powoduje zmiany, które ułatwiają przenikanie bakterii lub wirusów. W rzeczywistości u kobiet, które zdecydowały się na całkowitą depilację sromu, zaobserwowano zmiany w mikrobiocie pochwy 9.
Wydaje się, że noszenie bardzo obcisłej, syntetycznej odzieży sprzyja rozwojowi patogenów (wilgotniejsze, cieplejsze środowisko), co powoduje większe swędzenie i problemy z układem moczowo-płciowym 1.
Lepsze informowanie kobiet
1 na 2 52% ankietowanych kobiet stwierdziło, że nigdy nie otrzymało informacji na temat odpowiednich praktyk w zakresie higieny intymnej, a 25% zostało poinformowanych przez lekarza tylko raz.
Dlaczego istnieje taka rozbieżność między praktykami a zaleceniami ? Niewątpliwie jest to spowodowane wieloma czynnikami :
- zbyt mało kobiet jest informowanych przez lekarza o właściwych praktykach, które należy przyjąć : 52% ankietowanych kobiet stwierdziło, że nigdy nie otrzymało takich informacji, a 25% zostało poinformowanych przez lekarza tylko raz;
- częste mylenie sromu i pochwy przyczynia się do niezrozumienia komunikatów;
- najgłupsze mity są często najbardziej trwałe 1.
Jest to o tyle ważne, że srom jest pierwszą linią obrony w układzie płciowym kobiety 10.
Co kobiety wiedzą (i czego nie wiedzą) o mikrobiocie pochwy ?
(Prawdziwe!) dobre praktyki higieniczne
Jakie kroki należy podjąć, aby utrzymać w odpowiednim stanie mikrobiotę i delikatną ochronną warstwę hydrolipidową ? Ważna jest rutyna, która uwzględnia równowagę sromu, a także wiek i specyficzne potrzeby każdej kobiety.
We wszystkich przypadkach istnieją 3 główne niezmienne zasady 10 :
- tylko mycie zewnętrzne (= srom, bez pochwy), w kierunku od przodu do tyłu (najpierw srom, potem odbyt);
- bez rękawicy toaletowej (która może zawierać bakterie), ale po uprzednim umyciu rąk;
- raz dziennie. Tylko w przypadku kobiet cierpiących na biegunki częstsze mycie części zewnętrznych (z powodu częstszych wypróżnień) może być uzasadnione. To samo dotyczy okresu menstruacji, kiedy możliwe jest przeprowadzenie drugiego mycia okolic intymnych w ciągu dnia.
Mycie samą wodą może wysuszyć skórę i zwiększyć swędzenie 10. Najlepiej jest używać delikatnego środka czyszczącego niezawierającego mydła, który nie wpływa na mikrośrodowisko sromu i utrzymuje równowagę jego mikrobioty 1. I to wszystko. Jeśli chodzi o ten delikatny obszar ciała, mniej znaczy więcej.
Poniżej przedstawiamy kilka innych zaleceń, które pomogą przyjąć właściwe praktyki w ciągu dnia 10 :
- nie zakładaj bielizny na noc;
- po wyjściu spod prysznica (a nie z wanny) dokładnie, ale delikatnie osusz się własnym ręcznikiem, bez pocierania;
- wybieraj raczej bawełnianą niż syntetyczną bieliznę, unikaj regularnego stosowania wkładek higienicznych, zakładaj luźne ubrania i, jeśli to możliwe, zastąp rajstopy pończochami;
- podczas korzystania z toalety podcieraj się od przodu do tyłu (aby uniknąć przenoszenia bakterii odbytu do sromu), używając bezzapachowego i najlepiej bezbarwnego papieru
- Po raz kolejny trzymamy się głównych zasad higieny intymnej (tylko mycie zewnętrzne; rękami; raz dziennie itp.) 10
- po stosunkach płciowych (z zabezpieczeniem, jeśli nie wiesz, czy Twój partner nie jest nosicielem infekcji przenoszonej drogą płciową) dbaj o oddawanie moczu, jeżeli masz skłonność do zapalenia pęcherza;
- podczas miesiączki nie używaj perfumowanych podpasek i regularnie zmieniaj podpaski lub tampony. 10
Probiotyki i prebiotyki
Zdrowie mikrobioty pochwy zależy od właściwej higieny intymnej. Jednak czasami to nie wystarcza i może być potrzebna niewielka pomoc, aby wesprzeć dobre bakterie w naszej mikrobiocie :
Jaka jest różnica między prebiotykami, probiotykami i postbiotykami?
Podsumowując…
Żeński narząd rozrodczy składa się ze :
- sromu (części zewnętrznej)
- i pochwy (jamy łączącej srom z macicą, do której można włożyć tampon podczas miesiączki).
Jest on domem dla kilku mikrobiot: mikrobioty sromu, gdzie różnorodność jest na porządku dziennym, mikrobioty pochwy w dużej mierze zdominowanej przez pałeczki kwasu mlekowego, słabo zaludnionej mikrobioty układu moczowego (przez długi czas błędnie uważano, że mocz jest sterylny) i bardzo bogatej mikrobioty okołoodbytniczej (kontakt z kałem).
Bliskość otworów moczowych, pochwowych i odbytu wyjaśnia możliwą „wymianę” flory między mikrobiotą w tych obszarach, szczególnie w przypadku niewłaściwej higieny intymnej: zbyt agresywnego mycia, depilacji lub całkowitego golenia, noszenia zbyt ciasnych ubrań itp.
Brak informacji sprawia, że wiele kobiet nie stosuje odpowiednich środków ostrożności, aby chronić swoją mikrobiotę. Ale nie jest jeszcze za późno: porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem.
Jeśli mikrobiota pochwy ma już swoje lata, prebiotyki i probiotyki mogą pomóc w przywróceniu równowagi flory pochwy.
2. Biology of the Kidneys and Urinary Tract. MSD Manuel. https://www.msdmanuals.com/home/kidney-and-urinary-tract-disorders/biology-of-the-kidneys-and-urinary-tract
6. Mueller ER, Wolfe AJ, Brubaker L. Female urinary microbiota. Curr Opin Urol. 2017 May;27(3):282-286.
7. Auriemma RS, Scairati R, Del Vecchio G et al. The Vaginal Microbiome: A Long Urogenital Colonization Throughout Woman Life. Front Cell Infect Microbiol. 2021 Jul 6;11:686167.
