Jak wyjaśnić ZSA – zaburzenia ze spektrum autyzmu? Społeczność naukowców zadaje sobie to pytanie od dziesięcioleci. Częścią odpowiedzi – choć nie tłumaczącą wszystkiego na temat źródeł tej patologii charakteryzującej się trudnościami w socjalizacji i komunikacji oraz zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi (ZOK) – mogą być jelita. A dokładniej miliardy bakterii i innych zasiedlających je organizmów... w dobrym i złym znaczeniu.
Niebezpieczny związek: zaburzenia jelitowe i ZSA.
Od czasu opisania ZSA w 1943 r. zidentyfikowano szereg związanych z nimi objawów. Wśród najczęstszych zaburzeń biologicznych są zaburzenia jelitowe (biegunka, zaparcie, zespół jelita drażliwego i inne). Dzieci dotknięte ZSA 3–4 razy częściej cierpią na zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Nasilenie autyzmu często idzie w parze z najpoważniejszymi zaburzeniami jelitowymi i vice versa. Co więcej, badacze wykazali nawet, że leczenie zaburzeń żołądkowo-jelitowych prowadzi do poprawy zachowania pacjenta autystycznego. Zainteresowali się zatem mechanizmami powodującymi te zaburzenia żołądkowo-jelitowe i przyjrzeli się bliżej mikrobiocie jelit.
Mikrobiota, która myśli, że jest mózgiem?
Ustalenie numer jeden: u pacjentów autystycznych często występuje zaburzona mikrobiota jelitowa (dysbioza) – uboga w bakterie pożyteczne, bogatsza w mikroby powodujące niektóre zaburzenia jelitowe (biegunki, zaparcia itp.). Te ostatnie nie zadowalają się problemami, które sprawiają w jelitach. Wytwarzają również cząsteczki zwane „sygnałowymi” wykorzystywane przez jelita i mózg do komunikacji. Cząsteczki te – jeżeli jest ich zbyt dużo – mogą rozregulować komunikację i spowodować zaburzenia zachowania obserwowane w ZSA.
Jelito jak sito?
Ustalenie numer dwa: bariera jelit nie pełni już swojej funkcji polegającej na uniemożliwieniu mikrobom, alergenom i innym obcym cząsteczkom przenikania do krwi. W efekcie pobudzony zostaje układ odpornościowy reagujący stanami zapalnymi. Dlatego u wielu pacjentów autystycznych obserwuje się przepuszczalność jelit, stan zapalny jelit i neuronów, a także zaburzenia jelitowe związane z nadmierną reakcją na stres. Dane te potwierdzają istnienie ścisłego związku między jelitami a mózgiem w ZSA, niemniej mechanizmy, za pomocą których zaburzenia żołądkowo-jelitowe przyczyniają się do ZSA, wciąż są bardzo złożone. Niezbędne są dalsze badania w celu identyfikacji metod leczenia tych problemów jelitowych i poprawy jakości życia pacjentów.
Źródła:
Bjørklund G, Pivina L, Dadar M, et al. Gastrointestinal alterations in autism spectrum disorder: What do we know? Neurosci Biobehav Rev. 2020 Nov;118:111-120. doi: 10.1016/j.neubiorev.2020.06.033. Epub 2020 Jul 1.
