Schizofrenia: kiedy agresywność „chwyta za trzewia”

Schizofrenia, choroba psychiczna należąca do kategorii zaburzeń psychotycznych, jest często (i niesłusznie) sprowadzana do agresywnego zachowania pacjentów.  Jak wytłumaczyć tę skłonność do agresji? Pewien chiński zespół proponuje wyjaśnienie włączające mikrobiotę jelitową¹.

Od stanu zapalnego do dysbiozy

Punktem wyjścia ich hipotezy jest to, że w organizmach chorych na schizofrenię pacjentów ze skłonnością do agresji licznie występują molekuły prozapalne. Zdaniem autorów ten uogólniony stan zapalny ma wpływ na ich mikrobiotę jelitową (chociaż ten związek przyczynowo-skutkowy trzeba jeszcze potwierdzić). Twierdzą oni, że mikrobiota jelitowa chorego na schizofrenię pacjenta ze skłonnością do agresji nie ma nic wspólnego z mikrobiotą chorych na schizofrenię nie przejawiających takich zachowań: jest mniej zróżnicowana, zdominowana przez niektóre gatunki i pozbawiona innych. Bakterie jelitowe uczestniczą w wytwarzaniu niektórych cząsteczek, zwłaszcza krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (sidenote: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są źródłem energii (paliwa) dla komórek organizmu, współdziałają z układem odpornościowym i biorą udział w komunikacji między jelitami a mózgiem. Silva YP, Bernardi A, Frozza RL. The Role of Short-Chain Fatty Acids From Gut Microbiota in Gut-Brain Communication. Front Endocrinol (Lausanne). 2020;11:25. ) (SCFA) i neuroprzekaźników (sidenote: Neuroprzekaźniki Specyficzne cząsteczki, które umożliwiają komunikację pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi w mózgu), ale także wymianę informacji z bakteriami tworzącymi mikrobiotę. Produkowane są zarówno przez komórki organizmu, jak i przez bakterie mikrobioty.   Baj A, Moro E, Bistoletti M, Orlandi V, Crema F, Giaroni C. Glutamatergic Signaling Along The Microbiota-Gut-Brain Axis. Int J Mol Sci. 2019;20(6):1482. ) . U chorych na schizofrenię ze skłonnością do agresji występuje spadek poziomu 6 SCFA i 6 neuroprzekaźników.

Od dysbiozy do utleniania i agresywności?

Zgodnie z wysuniętą przez badaczy teorią, bezpośrednią konsekwencją tej nierównowagi (czyli dysbiozy) jest mniejsza szczelność jelit. W normalnej sytuacji złożona ze ściśle „sklejonych” ze sobą komórek ściana jelit pełni funkcję bariery między zawartością przewodu pokarmowego a układem krążenia... Gdy dochodzi do zaburzenia równowagi mikrobioty jelitowej (co ma miejsce u chorych na schizofrenię ze skłonnością do agresji), bariera jelitowa staje się przepuszczalna i porowata, co umożliwia bakteriom jelitowym przenikanie do układu krążenia. Badacze przypuszczają, że ten mechanizm uruchamia specyficzną reakcję zwaną stresem oksydacyjnym, czyli wytwarzanie nadmiernej ilości cząsteczek szkodliwych dla organizmu (czy też molekuł prooksydacyjnych zwanych wolnymi rodnikami), znanych z uszkadzania komórek. Wykazali oni, że zmierzony u pacjentów stres oksydacyjny (sidenote: Stres oksydacyjny Stres oksydacyjny to sytuacja, w której komórka przestaje sobie radzić z obecnością nadmiernej liczby toksycznych cząsteczek (wolnych rodników). Mogą one uszkadzać komórki i DNA. Pizzino G, Irrera N, Cucinotta M, et al. Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:8416763.  ) ma związek z nasileniem agresji. Kółko się zamyka: nadmierny stan zapalny prowadzi za pośrednictwem mikrobioty jelitowej do hiperoksydacji i – ostatecznie – do agresji.

Wyjść z błędnego koła

Badanie wskazuje również między wierszami możliwe rozwiązanie: czy probiotyki, umożliwiające równoważenie mikrobioty jelitowej schizofreników, albo leki przeciwzapalne, blokujące ten szkodliwy mechanizm, nie byłyby w stanie zmniejszyć agresji pacjentów cierpiących na schizofrenię? Mikrobiota jelitowa – obiecujący trop dla badaczy...