Mikrobiota jelitowa tłumaczy różnice odpowiedzi na statyny

Statyny zmniejszają ryzyko miażdżycy naczyń krwionośnych poprzez inhibicję działania reduktazy hydroksymetyloglutarylo-koenzymu A (HMG-CoA) – enzymu uczestniczącego w syntezie LDL (Low Density Lipoprotein) w wątrobie. Niestety, skuteczność ich działania na poziom LDL bardzo się różni między pacjentami. Mogą też występować działania niepożądane, zwłaszcza insulinooporność zwiększająca ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Lekarze często ustalają „maksymalną tolerowaną dawkę” dostosowaną do potrzeb konkretnego pacjenta zgodnie z zaleceniami¹ metodą prób i błędów. Próby i błędy powodują stratę czasu i mogą zniechęcić pacjenta do terapii.

Marker obecny we krwi pozwala zmierzyć odpowiedź na statyny

Niedawne badania wykazały istnienie związków między mikrobiotą jelitową a ryzykiem wystąpienia miażdżycy naczyń krwionośnych, a także między mikrobiotą a stosowaniem statyn. Tym razem badacze amerykańscy² przyjrzeli się roli mikrobioty jelitowej w odpowiedzi na statyny. Metabolizując statyny, bakterie mogą modulować biodostępność i aktywność tych cząsteczek, a nawet przyczyniać się do występowania efektów ubocznych. W badaniu na amerykańskiej kohorcie złożonej z 1848 osób dorosłych, w tym 244 przyjmujących statyny, naukowcy najpierw potwierdzili marker tej odpowiedzi – ilość substratu reduktazy (HMG-CoA) w osoczu. Okazało się, że poziom HMG jest wyższy u uczestników leczonych niż u nieleczonych i tylko u uczestników leczonych jest ujemnie skorelowany z poziomem LDL we krwi. Odzwierciedla on zarazem intensywność terapii statynami i obecność u pacjentów wariantów genetycznych wpływających na odpowiedź na leczenie.

Profil mikrobioty wpływa na skuteczność i ryzyko metaboliczne terapii

Następnie naukowcy zbadali związek między skutecznością statyn mierzoną ilością HMG i ich wpływem na kontrolę poziomu glukozy mierzonym wskaźnikiem HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment for Insulin Resistance) i składem mikrobioty jelitowej analizowanym metodą sekwencjonowania ARN 16S. Stwierdzili, że mikrobiota bogatsza w Bacteroides i mniej zróżnicowana ma związek z silniejszą odpowiedzią na statyny zarówno pod względem skuteczności, jak i niekorzystnego wpływu na kontrolę poziomu glukozy. Natomiast mikrobiota bogatsza w Ruminococcaceae prawdopodobnie chroni przed tym ryzykiem metabolicznym. Wyniki te zostały potwierdzone na europejskiej kohorcie złożonej z 991 osób, których mikrobiotę jelitową zsekwencjonowano inną metodą.

Droga do zindywidualizowanych terapii statynami? 

Prace te nie tylko wyjaśniają różnorodność odpowiedzi na statyny, ale także otwierają perspektywy stworzenia narzędzi klinicznych umożliwiających sterowanie nią. Poziom HMG w osoczu może stanowić dodatkowe, obok poziomu LDL, źródło informacji pozwalające ocenić skuteczność leczenia. Uwzględnienie profilu mikrobioty jelitowej pacjentów może również umożliwić prognozowanie odpowiedzi na statyny, w razie konieczności, jej poprawę przy użyciu probiotyków i zaproponowanie pacjentom bardziej spersonalizowanej strategii leczenia chorób serca i układu krążenia.