Mikrobiota układu moczowo -płciowego: spektrum grzybic i infekcji dróg moczowych po każdej antybiotykoterapii

Do tej pory, aż do niedawnych odkryć naukowych, mocz był uważany za sterylny. W porównaniu z innymi mikrobiotami, ekosystem ten ma niską biomasę1. Chociaż nie udało się dotąd osiągnąć konsensusu co do dokładnego jej składu, zidentyfikowano około 100 gatunków z 4 głównych typów taksonomicznych (Proteobakterie, Firmicutes, Actinobakterie i Bacteroidetes)2. Mimo iż rola mikrobioty moczowej jest obecnie przedmiotem debat, istnieje zgoda co do tego, że jej obniżona różnorodność wydaje się być czynnikiem ryzyka infekcji dróg moczowych.

Jednak niska różnorodność mikrobioty pochwy postrzegana jest w sposób pozytywny, jeśli w dużej mierze zdominowana jest ona przez bakterie kwasu mlekowego.³ Pomimo znacznych różnic odnotowanych wśród kobiet, udało się opisać 5 typów społeczności mikroorganizmów (CST) we florze pochwy: 4 zdominowane przez jeden lub kilka gatunków z rodzaju Lactobacillus (L. crispatus , L. gasseri, L. iners lub L. jensenii) i jedna polimikrobowa.⁴ W obu przypadkach dysbioza wywołana antybiotykoterapią może zwiększać ryzyko infekcji.⁵

Spektrum grzybów przy każdej antybiotykoterapii

Wiele kobiet leczonych antybiotykami obawia się jednej rzeczy: kandydozy sromu pochwy wywołanej antybiotykoterapią. Obawa ta jest bardziej niż uzasadniona: leczenie antybakteryjne, czy to ogólnoustrojowe, czy też stosowane miejscowo do pochwy, uważa się za jeden z głównych czynników prowadzących do kandydozy sromu i pochwy.⁵ Taka infekcja może być związana z zaburzeniem mikrobioty pochwy oraz z proliferacją drożdży Candida (w większości przypadków C. albicans). Najczęstszymi objawami klinicznymi tej infekcji są świąd sromu, uczucie pieczenia oraz ból pochwy lub podrażnienie, które może prowadzić do dyspareunii lub dyzurii.⁶

RYSUNEK 3. Proliferacja drożdży wywołana ekspozycją na antybiotyki

Błędne koło bakteryjnego zapalenia pochwy

Chociaż jej etiologia pozostaje niejasna, dysbioza wywołana antybiotykami może być częścią późniejszego rozwoju bakteryjnego zapalenia pochwy, najczęstszej postaci infekcji pochwy: dominujące bakterie kwasu mlekowego są wypierane przez florę wielobakteryjną pochodzącą z licznych rodzajów bakterii (Gardnerella, Atopobium, Prevotella itp.). Takie błędne koło może powstać w skutek naszych działań: choć antybiotyki mogą być stosowane w leczeniu bakteryjnego zapalenia pochwy, są one również, obok naszej historii seksualnej, irygacji pochwy, antykoncepcji, wieku, etapu cyklu miesiączkowego czy tytoniu, jednym z licznych czynników ryzyka związanego z tego typu infekcjami.⁷

Mikrobiota układu moczowego- podręcznikowy przypadek oporności na antybiotyki

Infekcje dróg moczowych (ZUM) dotykają milionów mężczyzn (roczny współczynnik zachorowalności w wysokości 3% w USA) i kobiet (10%) każdego roku.⁹ Nawracające ZUM znacznie przyczyniają się do tak wysokiej częstości występowania: niezależnie od odbycia odpowiedniej antybiotykoterapii, ponad 30% kobiet doświadcza kolejnej infekcji w przeciągu 12 miesięcy.⁸ ZUM stają się coraz trudniejsze do wyleczenia ze względu na szybki wzrost oporności na leki wśród organizmów gram-ujemnych, zwłaszcza UPEC (uropatogeny Escherichia coli), które powodują około 80% ZUM.⁸

Paradoksalnie antybiotyki o szerokim spektrum działania stosowane zarówno w leczeniu ZUM pozaszpitalnego, jak i szpitalnego, stały się czynnikiem ryzyka ich wystąpienia.⁸ Podejrzewa się mechanizmy obejmujące zarówno mikrobiotę jelitową, jak i pochwową: w jelitach, ostatecznym zbiorniku dla UPEC, ekspozycja na antybiotyki zwiększa stan zapalny i sprzyja proliferacji E. coli, w pochwie natomiast zmniejszają one kolonizację przez Lactobacillus, gatunki, które hamują inwazję UPEC w pochwie oraz występujące w konsekwencji przeniesienie bakterii z pochwy do dróg moczowych. Dlatego też eksperci w dzisiejszych czasach zalecają ich ostrożne stosowanie oraz opracowywanie terapii przyjaznych mikrobiocie.⁸