6 rzeczy, które trzeba wiedzieć o antybiotykach

Opublikowano 29 Październik 2021
Zaktualizowano 15 Lipiec 2024

O tym artykule

Opublikowano 29 Październik 2021
Zaktualizowano 15 Lipiec 2024

1. Antybiotyki ratują życie

Od chwili odkrycia penicyliny w 1928 r. powszechne stosowanie antybiotyków pozwoliło uratować życie kilku milionów osób. Stanowiące główną broń w walce z infekcjami bakteryjnymi antybiotyki równolegle ze szczepieniami zwiększyły oczekiwaną długość życia o prawie 20 lat .1  

2. Antybiotyki likwidują gatunki odpowiedzialne za infekcje, ale także dobre bakterie

Jelito, pochwa, płuca, skóra... Kilka organów naszego ciała jest domem dla mikroorganizmów (bakterii, grzybów i wirusów). Nazywa się je mikrobiotami2. Antybiotyki likwidują chorobotwórcze drobnoustroje odpowiedzialne za infekcje, ale mogą też niszczyć niektóre pożyteczne bakterie żyjące w naszej mikrobiocie i powodować mniejsze lub większe zaburzenia równowagi tego ekosystemu. Noszą one nazwę (sidenote: Dysbioza Dysbioza nie jest zjawiskiem jednorodnym; przybiera różne formy zależne od stanu zdrowia danej osoby. Zazwyczaj definiuje się ją jako zaburzenie składu i funkcjonowania mikrobioty spowodowane przez zestaw czynników środowiskowych i osobniczych zakłócających ekosystem mikroorganizmów. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. ) 3. Dotykają wszystkich mikrobiot naszego organizmu: jelitowej, a także skórnej4, płucnej5, mikrobioty uszu, nosa i gardła6, dróg moczowych7 oraz pochwy8.

Dwie twarze antybiotyków

Niszcząc bakterie odpowiedzialne za infekcje, uderzają również w mikrobiotę i p…

3. Antybiotyki mogą mieć efekty uboczne 

Powodowana przez antybiotyki dysbioza oznacza, że ich stosowanie może mieć szkodliwe dla zdrowia konsekwencje. Najważniejsze powikłanie krótkoterminowe to występujące u niektórych pacjentów zmiany pasażu jelitowego. Najczęściej objawiają się one biegunką, ponieważ zmniejsza się zdolność mikrobioty jelitowej do pełnienia funkcji ochronnych. Ta biegunka poantybiotykowa zazwyczaj jest lekka lub umiarkowana , a jej częstotliwość zależy od wieku, rodzaju antybiotyków, okoliczności towarzyszących itp. Może dotykać nawet 35%9,10,11 pacjentów. W przypadku dzieci odsetek ten może sięgać nawet 80%.9 W 10–20% przypadków biegunka jest skutkiem zakażenia Clostridioides difficile (C. difficile).11 Bakteria ta kolonizuje mikrobiotę jelitową, a pod wpływem niektórych czynników (na przykład przyjmowania antybiotyków) staje się patogenem. Konsekwencje kliniczne są różne, od umiarkowanej biegunki po dużo poważniejsze objawy, a nawet śmierć.11

 

35% Może dotykać nawet 35% pacjentów

80% oraz 80% dzieci

 4. Antybiotyki ona mieć dużo bardziej długofalowe konsekwencje

Biegunka poantybiotykowa to nie jedyny objaw dysbiozy poantybiotykowej. Może ona mieć dużo bardziej długofalowe konsekwencje, jeżeli wystąpi na bardzo wczesnym etapie życia. Szczególnie wrażliwy jest okres okołoporodowy charakteryzujący się rozwojem mikrobioty jelitowej i dojrzewaniem układu odpornościowego . Dysbioza spowodowana przez przyjmowanie antybiotyków w tej fazie wydaje się być czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych (otyłości, cukrzycy, astmy, przewlekłych chorób zapalnych jelita).13

 5. Niewłaściwe stosowanie antybiotyków jest przyczyną oporności na antybiotyki 

Oporność na antybiotyki – inaczej antybiotykooporność – oznacza, że leczenie infekcji bakteryjnej antybiotykami przestaje być skuteczne1. Z czego to wynika? Antybiotyki są skuteczne tylko w przypadku bakterii. Nie działają na wirusy (na przykład na grypę)14. Ich niewłaściwe (na przykład w przypadku infekcji wirusowej) lub nadmierne stosowanie u ludzi lub zwierząt przyspiesza wystąpienie tego zjawiska. Oporność na antybiotyki powoduje dłuższe hospitalizacje, wyższe koszty ochrony zdrowia i wzrost śmiertelności. Dlatego jest ona ważnym problemem z obszaru zdrowia publicznego na skalę światową.1

6. Co roku organizowany jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach 

Co roku od 18 do 24 listopada WHO organizuje światowy tydzień wiedzy na temat leków przeciwmikrobowych, którego celem jest popularyzacja wiedzy o zjawisku oporności na (sidenote: Leki przeciwmikrobowe Kategoria leków obejmująca antybiotyki (leki przeciwbakteryjne), leki przeciwwirusowe, leki przeciwpasożytnicze oraz leki przeciwgrzybicze.   WHO Antimicrobial Resistance; Oct 2020 ) oraz zachęcenie społeczeństwa, pracowników ochrony zdrowia i polityków do stosowania najlepszych praktyk w celu walki z powstawaniem i rozpowszechnianiem się antybiotykooporności. Jako ekspert w dziedzinie mikrobioty Biocodex Microbiota Institute przyłącza się do tej inicjatywy.

Czym jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach?

Co roku od 2015 r. WHO organizuje Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach, którego celem jest podnoszenie poziomu wiedzy o ogólnej odporności na mikroorganizmy.

Kampania ta, realizowana w dniach 18-24 listopada, zachęca społeczeństwo, pracowników służby zdrowia i decydentów do ostrożnego stosowania antybiotyków, aby zapobiec dalszemu szerzeniu się oporności na nie. 

Źródła

1. WHO Antimicrobial Resistance; Oct 2020; https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antimicrobial-resistance 

2. Kho ZY, Lal SK. The Human Gut Microbiome - A Potential Controller of Wellness and Disease. Front Microbiol. 2018 Aug 14;9:1835. 

3. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. 

4. Park SY, Kim HS, Lee SH, et al. Characterization and Analysis of the Skin Microbiota in Acne: Impact of Systemic Antibiotics. J Clin Med. 2020;9(1):168. 

5. Chung KF. Airway microbial dysbiosis in asthmatic patients: A target for prevention and treatment? J Allergy Clin Immunol. 2017;139(4):1071- 1081. 

6. Teo SM, Mok D, Pham K, et al. The infant nasopharyngeal microbiome impacts severity of lower respiratory infection and risk of asthma development. Cell Host Microbe. 2015;17(5):704-715. 

7. Klein RD, Hultgren SJ. Urinary tract infections: microbial pathogenesis, host-pathogen interactions and new treatment strategies. Nat Rev Microbiol. 2020;18(4):211-226. 

8. Shukla A, Sobel JD. Vulvovaginitis Caused by Candida Species Following Antibiotic Exposure. Curr Infect Dis Rep. 2019 Nov 9;21(11):44. 

9. McFarland LV, Ozen M, Dinleyici EC et al. Comparison of pediatric and adult antibiotic-associated diarrhea and Clostridium difficile infections. World J Gastroenterol. 2016;22(11):3078-3104. 

10. Bartlett JG. Clinical practice. Antibiotic-associated diarrhea. N Engl J Med2002;346:334-9.

11. Theriot CM, Young VB. Interactions Between the Gastrointestinal Microbiome and Clostridium difficile.Annu Rev Microbiol. 2015;69:445-461.  

12. Aires J. First 1000 Days of Life: Consequences of Antibiotics on Gut Microbiota. Front Microbiol. 2021 May 19; 

13. Queen J, Zhang J, Sears CL. Oral antibiotic use and chronic disease: long-term health impact beyond antimicrobial resistance and Clostridioides difficile. Gut Microbes. 2020;11(4):1092-1103

14. Centers for Disease Control and Prevention; Patient Education and Promotional Resources https://www.cdc.gov/antibiotic-use/community/pdfs/aaw/au_improving-antibiotics-infographic_8_5x11_508.pdf 

    Przeczytaj także