Antibiyotikler ile ilgili bilmeniz gereken 6 şey

Yayın 24 Aralık 2021
Güncelleme 15 Temmuz 2024

Bu makale hakkında

Yayın 24 Aralık 2021
Güncelleme 15 Temmuz 2024

1. Antibiyotikler hayat kurtarır  

1928'de penisilinin keşfinden itibaren antibiyotiklerin yaygın kullanımı milyonlarca hayat kurtardı. Aşılar ile birlikte bakteriyel enfeksiyonlara karşı savaşta ana silah olan antibiyotikler ortalama ömür beklentisine neredeyse yirmi yıl ekledi. 1  

2. Antibiyotikler enfeksiyonlara neden olan türleri yok eder ancak bu sırada iyi bakterileri de ortadan kaldırır

Bağırsak, vajina, akciğer, cilt... vücudun birçok bölümü mikroorganizmalara (bakteriler, mantarlar, virüsler) ev sahipliği yapar. Bu tür mikrobiyal topluluklar mikrobiyota olarak bilinir. 2Antibiyotikler enfeksiyonlardan sorumlu patojenik mikropları yok eder ancak bağırsak mikrobiyotamızdaki belirli faydalı bakterileri de ortadan kaldırarak bu ekosistemlerde3 çeşitli derecelerde denge bozukluklarına yol açabilir. Bu durum bağırsak, cilt,4 akciğer5 KBB6 üriner sistem7 ve vajinal mikrobiyoya dahil8 tüm vücut mikrobiyotalarını ilgilendirir. 

3. Antibiyotiklerin yan etkileri olabilir 

Antibiyotiklerin disbiyozis tetiklemek yoluyla sağlık üzerinde zararlı etkileri olabilir. Antibiyotik tedavisinin kısa dönemli ana komplikasyonu bazı hastaların yaşadığı bağırsak hareketlerinde değişikliklerdir. Bu da çoğunlukla bağırsak mikrobiyotasının koruyucu fonksiyonlarını yerine getirme becerisinde azalma nedeniyle diyare ile sonuçlanır. Antibiyotik ilişkili diyare genelde hafif ile orta şiddette seyreder9 ancak insidansı yaşa, antibiyotik türüne, hastalık bağlamına vb göre değişkenlik gösterir. Hastaların %35'ine varan oranını9,10,11 ve çocukların %80'ine varan oranını etkileyebilir.9 Ancak olguların %10-20'sinde diyare antibiyotik kullanımı, bağırsak mikrobiyotasını kolonize eden ve belirli faktörler (örn. antibiyotk kullanımı) nedeniyle patojenik hale gelebilen Clostridioides difficile (C. difficile11enfeksiyonlarından kaynaklanır. Klinik sonuçlar orta şiddetli diyareden çok daha ciddi semptomlara ve hatta ölüme kadar değişkenlik gösterir.11

 

35% Hastaların %35'ine varan oranını

80% çocukların %80'ine varan oranını etkileyebilir.

4. Antibiyotiklerin uzun vadeli etkilerden sorumlu olduğu düşünülmektedir

Diyare antibiyotik ile ilişkili disbiyozisin tek semptomu değildir. Yaşamın erken döneminde meydana geldiğinde, bu durumun daha uzun süreli etkilerden sorumlu olduğu düşünülmektedir. Bağırsak mikrobiyotasının gelişimiyle ve bağışıklık sisteminin olgunlaşmasıyla karakterize perinatal dönem özellikle hassas bir dönemdir.12 Bu aşamada antibiyotik ile ilişkili disbiyozis bazı kronik hastalıkların (obezite, diabetes mellitus, astım, inflamatuar bağırsak hastalığı) oluşmasında bir risk faktörü gibi görünmektedir.13

5. Antibiyotiklerin uygunsuz kullanımı antibiyotik direncinin nedenidir

Antibiyotik direnci, antibiyotik tedavisi bakteriyel enfeksiyona karşı etkisiz hale geldiğinde oluşur.1 Nedeni? Antibiyotikler yalnızca bakterilere karşı etkilidir ve virüsler üzerinde hiçbir etkileri yoktur (örn. grip virüsü).14 İnsanlarda veya hayvanlarda uygun olmayan (örn. viral enfeksiyonlar ile) veya aşırı antibiyotik kullanımı antibiyotik direncini hızlandırır. Antibiyotik direnci daha uzun süreli hastane yatışlarına, daha yüksek sağlık hizmeti maliyetlerine ve daha fazla ölüme yol açar. Bu nedenle bu sorun tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir.1

6. Dünya Antimikrobiyal Farkındalık Haftası 

Her yıl 18 ile 24 Kasım tarihleri arasında Dünya Sağlık Örgütü Dünya Antimikrobiyal Farkındalık Haftası düzenlemekte ve bu etkinlik ile ilaca dirençli enfeksiyonların daha fazla ortaya çıkmasını ve yayılmasını önlemek için (sidenote: Antimikrobiyal ilaçlar Antimikrobiyal ilaçlar - antibiyotikler, antiviral, antifungal ilaçlar ve antiparazitik ilaçlar - insanlarda, hayvanlarda ve bitkilerde enfeksiyonlorı önlemek ve tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır WHO Antimicrobial Resistance; Oct 2020 ) dirence yönelik küresel farkındalığı artırmak ve genel halk, sağlık çalışanları ve politika yapıcılar arasında en iyi uygulamalar teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Konunun uzmanı olarak Biocodex Mikrobiyota Enstitüsü bu etkinlikte yer almaktadır.

Kaynaklar

1 WHO Antimicrobial Resistance; Oct 2020; https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antimicrobial-resistance 

Kho ZY, Lal SK. The Human Gut Microbiome - A Potential Controller of Wellness and Disease. Front Microbiol. 2018 Aug 14;9:1835. 

Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. 

Park SY, Kim HS, Lee SH, et al. Characterization and Analysis of the Skin Microbiota in Acne: Impact of Systemic Antibiotics. J Clin Med. 2020;9(1):168. 

Chung KF. Airway microbial dysbiosis in asthmatic patients: A target for prevention and treatment? J Allergy Clin Immunol. 2017;139(4):1071- 1081. 

Teo SM, Mok D, Pham K, et al. The infant nasopharyngeal microbiome impacts severity of lower respiratory infection and risk of asthma development. Cell Host Microbe. 2015;17(5):704-715. 

Klein RD, Hultgren SJ. Urinary tract infections: microbial pathogenesis, host-pathogen interactions and new treatment strategies. Nat Rev Microbiol. 2020;18(4):211-226. 

Shukla A, Sobel JD. Vulvovaginitis Caused by Candida Species Following Antibiotic Exposure. Curr Infect Dis Rep. 2019 Nov 9;21(11):44. 

McFarland LV, Ozen M, Dinleyici EC et al. Comparison of pediatric and adult antibiotic-associated diarrhea and Clostridium difficile infections. World J Gastroenterol. 2016;22(11):3078-3104. 

10 Bartlett JG. Clinical practice. Antibiotic-associated diarrhea. N Engl J Med2002;346:334-9.

11 Theriot CM, Young VB. Interactions Between the Gastrointestinal Microbiome and Clostridium difficile.Annu Rev Microbiol. 2015;69:445-461.  

12 Aires J. First 1000 Days of Life: Consequences of Antibiotics on Gut Microbiota. Front Microbiol. 2021 May 19; 

13 Queen J, Zhang J, Sears CL. Oral antibiotic use and chronic disease: long-term health impact beyond antimicrobial resistance and Clostridioides difficile. Gut Microbes. 2020;11(4):1092-1103

14 Centers for Disease Control and Prevention; Patient Education and Promotional Resources https://www.cdc.gov/antibiotic-use/community/pdfs/aaw/au_improving-antibiotics-infographic_8_5x11_508.pdf 

    Ayrıca okuyun