Mikrobiota jelit: czyżby w wieku 5 lat nie była jeszcze „dorosła”?

Kolonizacja mikrobioty jelit zaczyna się przy urodzeniu poprzez kontakt z mikroorganizmami bytującymi w pochwie matki w przypadku porodu siłami natury lub na jej skórze i w otoczeniu w przypadku cesarskiego cięcia. Następnie jest kontynuowana do chwili osiągnięcia przez dziecko wieku 2–3 lat, kiedy to – według różnych badań – powstaje stabilna mikrobiota „dorosłego” typu. Czy jednak oznacza to, że jest dojrzała? Naukowcy szwedzcy zbadali dynamikę powstawania mikrobioty jelit w ciągu pięciu pierwszych lat życia na grupie 471 noworodków (302 urodzonych siłami natury, 169 przez cesarskie cięcie). Profil ich mikrobioty ustalono metodą sekwencjonowania genu rRNA 16S w próbkach stolca pobranych w pierwszym tygodniu życia, w wieku 4 miesięcy, 12 miesięcy, 3 lat i 5 lat. Został on porównany z mikrobiotą matek i zdrowych osób dorosłych. Najważniejszy wynik to ustalenie, że zróżnicowanie alfa (gatunków) w próbkach pobranych od dzieci reprezentatywne dla bogactwa ich mikroflory jelitowej w wieku 5 lat jest wciąż mniejsze niż u dorosłych.

Dzieciństwo: dojrzewanie etapami

Pomiary liczebności i proporcji głównych taksonów na poszczególnych etapach życia poddanych badaniu pozwoliły autorom zaobserwować, że mikrobiota jelit rozwija się u każdego dziecka w innym tempie, ale według podobnego schematu. Jej skład najbardziej zmienia się między 4. a 12. miesiącem życia, gdy następuje zróżnicowanie diety dziecka. Jest skolonizowana przede wszystkim przez gatunek Ruminococcus gnavus, którego udział po ukończeniu przez dziecko 12 miesięcy stopniowo maleje. Niektóre archeony, takie jak Methanobrevibacter i bakterie należące do rodzaju Christensenellaceae, typowe dla dorosłej mikrobioty jelit, pojawiają się dopiero w wieku 12 miesięcy i wzrastają w wieku 3–5 lat. Ta dynamika wydaje się mieć zasadnicze znaczenie dla dojrzewania mikrobioty jelit – im bardziej zróżnicowana mikrobiota u dzieci, tym więcej zawiera taksonów „spóźnionych” a mniej R. gnavus. Inne badania wykazały już, że uboga mikrobiota jelit i nadmiar R. gnavus mają związek z różnymi schorzeniami (zespół metaboliczny, choroby układu sercowo-naczyniowego, przewlekłe choroby zapalne jelita grubego) i że duża liczba Methanobrevibacter i Christensenellaceae jest, między innymi, związana ze zdrowiem metabolicznym i niższym wskaźnikiem masy ciała.

Równowaga, którą należy chronić przed zaburzeniami

Nie formułując na tym etapie zaleceń, autorzy tego szeroko relacjonowanego w prasie badania podkreślają, że mikrobiota jelit na etapie powstawania jest prawdopodobnie bardzo wrażliwa na zaburzenia, które silnie odbijają się na zdrowiu. Niektóre ich stwierdzenia dotyczące wpływu czynników występujących na wczesnym etapie życia na rozwój mikrobioty jelit są jednak zaskakujące. Przyjmowanie antybiotyków podczas ciąży i w pierwszym roku życia niemowlęcia nie wpływa z czasem na różnorodność mikrobioty jelit. Rodzaj porodu gra natomiast ograniczoną rolę: w wieku 4 miesięcy mikrobiota jelit dzieci urodzonych metodą cesarskiego cięcia jest mniej zróżnicowana niż u dzieci urodzonych siłami natury, ale normalizuje się w wieku 3 lat. O harmonijny rozwój mikrobioty jelit trzeba zatem prawdopodobnie dbać również po ukończeniu przez dziecko 5 lat, aby wyposażyć je we wszystko, czego będzie potrzebowało, żeby w przyszłości cieszyć się dobrym zdrowiem.